بررسی اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور با علوم هم‌جوار جهت متنوع‌سازی نظام پژوهشی ایران با رویکرد پیچیدگی علمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه ارزیابی سیاست‌ها و پایش علم، فناوری و نوآوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

2 دستیار پژوهشی مرکز تحقیقات استئوپروز، پژوهشکده علوم بالینی غدد و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه تأمین مالی و اقتصاد علم، فناوری و نوآوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، تهران، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش درصدد است به‌منظور تعیین اولویت‌های پژوهشی کشور در راستای متنوع‌سازی نظام پژوهشی ایران، با بهره‌گیری از رویکرد پیچیدگی علمی اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور را با علوم هم‌جوار مورد بررسی و مطالعه قرار دهد.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای علم‌سنجی است که از نظر هدف کاربردی بوده و با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی انجام شده است. داده‌های پژوهش اطلاعات کتابشناختی 50 کشور اول از نظر شاخص استنادات در پایگاه استنادی سایمگو می‌باشد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، معیارهای پیچیدگی علمی کشورها و حوزه‌های علمی، فاصله، ارزش فرصت، منفعت فرصت و هم‌جواری محاسبه شده است.
یافته‌ها: بررسی اولویت‌های سه‌گانه نقشه جامع علمی نشان داد که کشور در نیمی از اولویت‌های مطرح در این سند تولید علم داشته و می‌توان گفت موفق عمل کرده است.30 رشته از مجموع اولویت‌ها در فاصله بسیار دور از مرز هم‌جواری ایران قرار گرفته‌اند و از 38 حوزه پیشنهادی در این پژوهش به‌عنوان علوم هم‌جوار تنها 7 مورد در نقشه جامع علمی کشور مطرح شده‌اند.
نتیجه‌گیری: ازآنجاکه دولت‌ها در تصمیم‌گیری‌های کلان و تنظیم اسناد بالادستی کشور نقش اساسی دارند، لذا تعیین و تأمین قابلیت‌های مورد نیاز برای ارتقای جایگاه رقابت‌پذیری علمی و هدایت نظام آموزشی و پژوهشی کشور به سمت تولید علومی با پیچیدگی بالا در زمره وظایف دولتمردان قرار می‌گیرد. اینکه چه نوع تنوعی برای توسعه‌یافتگی علمی کشورها مناسب است؛ با تکیه بر یافته‌های این پژوهش، راهکارهایی برای متنوع‌سازی نظام پژوهشی و نیز روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Priorities of the National Master Plan for Science and Education with Adjacent Scientific Fields for Diversification of Iran Research System by Scientific Complexity Approach

نویسندگان [English]

  • Elmira Janavi 1
  • Mohammad Javad Mansourzadeh 2
  • Behrooz Shahmoradi 3
1 Faculty member of Policy Evaluation & STI Monitoring departement, National Research Institute for Science Policy, Tehran Iran.
2 Research Assistant, Osteoporosis Research Center, Endocrinology and Metabolism Clinical Sciences Institute, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
3 Faculty member of STI Financing & Economics department, National Research Institute for Science Policy, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose: Achieving the goals of the country's vision document from the scientific and research aspect, where Iran is a developed country with the first economic and scientific position in the region, requires comprehensive participation and scientific mobility of the country's universities, research institutes, and researchers. Achieving such a position will not be achieved except with efficient scientific planning and policy, which requires monitoring and evaluation, identifying weaknesses and deficiencies in the field of scientific production, determining research priorities, and targeting scientific movements. So this research intends to identify the border between the actual and potential capabilities of the country's research system and analyze the possibility of reaching adjacent scientific fields by relying on the scientific complexity approach. Also, examining the priorities of the National Master Plan for Science and Education, due to its importance in realizing the goals of the vision document in the field of science and technology, is another goal of this research, which can finally provide suggestions for policymakers in the field of science, technology, and innovation, as well as institutions in charge of this in the country, especially the headquarters of the National Master Plan for Science and Education, for the optimal updating of these priorities and efficient planning.
Methodology: This research is a scientometrics study conducted using the scientific complexity index. The research data is the bibliographic information of the top 50 countries in terms of citation at the SCImago database. To analyze the data, the scientific fitness of nations and the complexity of scientific domains, distance, opportunity value, and, opportunity gain and proximity have been calculated using the methods presented in the Atlas of Economic Complexity.
Findings: Examining the priorities of the National Master Plan for Science and Education showed that we produce science in half of them. Thirty of the priorities are located very far from Iran's proximity border and out of 38 proposed fields in this research as adjacent sciences, there are only 7 scientific fields in the priorities of this policy document. It is interesting to note that most of them are sciences from the field of humanities and Islamic studies and are equivalent to social sciences in the Scopus classification. In fact, according to the findings of this research, humanities are emphasized in the comprehensive map, but in most of these priorities, they are presented at levels B and C.
Unfortunately, only one of the 38 proposed fields is included in the National Master Plan for Science and Education priorities in the field of physical sciences, which has the most frequency and proximity to Iran. From the field of health, only one bioinformatics field among the 7 discussed fields is included in the map, and it is expected that, like social sciences, more fields will be prioritized in the National Master Plan for Science and Education, because there are some capabilities and potentials in Iran to enter these areas.
Conclusion: The leading countries in the field of science and technology, in addition to increasing the number of publications and the number of citations, do not limit their scientific productions to a few areas, and these countries diversify their research system as much as they can. But the less developed countries produce science in few ubiquity areas.Since the governments play an essential role in making major decisions and regulating the upstream documents of the country, therefore the duty of the government is to determine and provide the necessary capabilities to improve the position of scientific competition and guide the education and research system of the country towards high complexity sciences. To find that what kind of diversity is suitable for the scientific development of countries; based on the findings of this study, strategies have been presented to diversify the research system as well as update the priorities of the National Master Plan for Science and Education using the scientific complexity index.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adjacent Scientific Fields
  • Scientific Diversification
  • Scientific complexity
  • Research Priorities
  • Policy Documents
بشیری، طاهره؛ عرفان‌منش، امین؛ اصنافی، امیررضا (1395). پیشرفت علمی کشور با نگاهی به انتشار مقالات علمی پراستناد. مجموعه آثار و مقالات برگزیده دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت: 1134-1143.
جنوی، المیرا؛ شاهمرادی، بهروز (1398). سنجش جایگاه رقابت‌پذیری علمی ایران در منطقه با استفاده از شاخص پیچیدگی علمی. پژوهشنامه علم‌سنجی، 5 (1):67-84.
جوکار، عبدالرسول؛ ابراهیمی، سعیده (1386). میزان گرایش ملیت‌ها در استناد به تولیدات علمی ایرانیان. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 4 (10): 213-236.
حسین قلی‌زاده، رضوان؛ حیدری، مجید (1392).شناسایی نیازها و تعیین اولویت‌های پژوهشی آموزش و پرورش: اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 7 (23): ۱۲۳-۱۵۴. 20.1001.1.23831324.1392.7.23.7.5
زوارقی، رسول؛ حمدی‌پور، افشین. (1399). شناسایی قابلیت‌ها و شایستگی‌های علمی دانشگاه تبریز بر مبنای ظرفیت‌های اجتماعی، شناختی و فکری آن. پژوهش‌نامه علم‌سنجی (زودآیند)،  doi: 10.22070.rsci.2020.5594.1405
علوی وفا، سعید (1390). رقابت‌پذیری جهانی: مفاهیم، شاخص‌ها، نحوۀ محاسبه و جایگاه ایران. تدبیر، 22 (236): 32-42.
شریفی، ونداد (1382). ارزیابی کیفی پژوهش. تازه‌های علوم شناختی، 5 (4): 94-108.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389). سند نقشه جامع علمی کشور. بازیابی از: https:www.msrt.ir.file.download.page.1488284345-m01.pdf
فرشاد، علی‌اصغر؛ میرکاظمی، رکسانا؛ طاهری، فرشته؛ مریدی، پروین؛ قایمی مود، شیدرخ؛ علمدارف مرضیه (1396). اولویت‌های پژوهشی بهداشت کار. سلامت کار ایران: 14 (1): 123-132.
کریمی، غریب؛ دماری، بهزاد؛ قره‌باغیان، احمد؛ رهبری، مریم؛ وفاییان، ویدا؛ مینا سالمی، الهام (1384). نیازسنجی و تعیین اولویت‌های پژوهشی در مرکز تحقیقات سازمان انتقال خون ایران. خون، 2 (4): 123-134.
میرجلیلی سید حسین؛ اکرمی ابرقوئی صفیه (1389). پراستنادترین نویسندگان در حوزۀ موضوعی پزشکی بالینی: با تأکید بر تحلیل ارتباطات فرارشته‌های این حوزه در مقالات ISI. مدیریت اطلاعات سلامت؛ 7 (3): 283-292.
نورمحمدی، حمزه‏علی؛ کرامت‌فر، مهدی؛ کرامت‌فر، عبدالصمد؛ و اسپیرایین، فرشته (1393). پژوهش در کدام حوزه‌ها؟ تعیین اولویت‌های پژوهشی کشور بر مبنای تأثیر آنها بر رشد اقتصادی، مجلۀ علم‏سنجی کاسپین، 1 (1)، 48-53.
هاسمن، ریکاردو؛ هیدالگو، سزار؛ بوتوس، سباستین؛ کوسیا، مایکل؛ چانگ، سارا؛ جیمنز، جوان؛ سیموس، الکساندر و آیدیریم، محمد (1397). اطلس پیچیدگی اقتصادی، نقشه راه شکوفایی. ترجمه و تألیف بهروز شاهمرادی. تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
 
Abramo G, D’Angelo CA, Di Costa F. (2017). Specialization versus diversification in research activities: the extent, intensity and relatedness of field diversification by individual scientists. Scientometrics, 112(3):1403–18.
  Abramo G, D’Angelo CA, Di Costa F. (2018a). The effect of multidisciplinary collaborations on research diversification. Scientometrics, 116(1):423–33.
Abramo G, D’Angelo CA, Di Costa F. (2018b). The effects of gender, age and academic rank on research diversification. Scientometrics, 114(2):373–87.
Abramo, G., D’Angelo, C. A., & Di Costa, F. (2019). Diversification versus specialization in scientificresearch: Which strategy pays off? Technovation, 82–83, 51–57. https:..doi.org.10.1016.j.technovation.2018.06.010
Adams, J., Rogers, G., Smart, W., & Szomszor, M. (2020). Longitudinal variation in national research pub‑lication portfolios: Steps required to index balance and evenness. Quantitative Science Studies. https:..doi.org.10.1162.qss_a_00073
Alavi Wafa, S. (2012). Global competitiveness: concepts, indicators, calculation method and the position of Iran. Tadbir, 22(236): 32-42. [In Persian]
Avanesova, A. A., & Shamliyan, T. A. (2018). Comparative trends in research performance of the Russian universities. Scientometrics, 116(3), 2019–2052. https:..doi.org.10.1007.s11192‑018‑2807‑6.
Balassa, B. (1965). Trade liberalisation and “revealed” comparative advantage. The manchester school, 33(2), 99-123.
Bashiri, T., Erfanmanesh, MA., Asnafi, AR. (2016). The country's scientific progress with a view to the publication of highly cited scientific articles. Proceedings of the 10th Congress of Progress Pioneers. May. 19, 2016. National Library of the Islamic Republic of Iran .1134p. [In Persian]
Cimini G, Gabrielli A, Sylos Labini F. (2014).  The Scientific Competitiveness of NationsPreis T, editor. PLoS ONE, 9(12), e113470.
Farshad A A, Mirkazemi R, Taheri F, Moridi P, Ghaemi Mood S, Alamdar M. (2017).Research priority in occupational health. Iran Occupational Health, 14 (1):123-133. URL: http://ioh.iums.ac.ir/article-1-1667-fa.html [In Persian]
Guevara M, Mendoza M. (2014) Revealing Comparative Advantages in the Backbone of Science. arXiv:14091911 [cs] [Internet]. 2014 Sep 5 [cited 2018 Aug 28]; Available from: http:..arxiv.org.abs.1409.1911
Hausmann, R., et al., (2013). The Atlas of Economic Complexity: Mapping Paths to Prosperity 2nd ed. Translated by Behrooz shahmoradi. Tehran: Commercial Print and Publications Company. [In Persian]
Hausmann, R., Cunningham, B., Matovu, J., Osire, R., & Wyett, K. (2014). How should Uganda grow?. CID Working Paper Series. https:..nrs.harvard.edu.URN-3:HUL.INSTREPOS:37366302
Horta, H. (2018). The declining scientific wealth of Hong Kong and Singapore. Scientometrics, 117(1), 427–447. https:..doi.org.10.1007.s11192-018-2845-0
Hosein Gholi zade, R., Heidari, M. (2014). Identifying the needs and determining the research priorities of education: Department of Education, Khorasan Razavi. Journal of Research in Educational Science, 7(23), 123-154.Doi: 20.1001.1.23831324.1392.7.23.7.5 [In Persian].
Jamali, H. R., Abbasi, A., & Bornmann, L. (2020). Research diversification and its relationship with publication counts and impact: A case study based on Australian professors. Journal of Information Science, 46(1), 131–144. https:..doi.org.10.1177.0165551519837191.
Janavi, E., Shahmoradi, B. (2019). Determining Iran's Scientific Competi-tiveness Ranking Using Scientific Complexity index (A Comparative Study in Middle-Eastern Countries). Scientometrics Research Journal, 5(9), 67-84. doi: 10.22070/rsci.2018.698 [In Persian].
Janavi, E., Mansourzadeh, M. J., & Eshtehardi, M. S. A. (2020). A methodology for developing scientific diversification strategy of countries. Scientometrics, 125(3), 2229-2264. https:..doi.org.10.1007.s11192-020-03685-1
Jokar, AR., Ebrahimi, S. (2008). The tendency of nationalities to refer to the scientific productions of Iranians. Library and Information, 4(10): 213-236. [In Persian].
Karimi G, Damari B, Gharehbaghian A, Rahbari M, Vafaiyan V, Minab Salemi E. Need-assessment and research priorities-setting in IBTO Research Center. Sci J Iran Blood Transfus Organ. 2005; 2 (4):123-134. URL: http://bloodjournal.ir/article-1-35-fa.html [In Persian]
   Lee L-C, Lee Y-Y, Liaw Y-C. (2012). Bibliometric analysis for development of research strategies in agricultural technology: the case of Taiwan. Scientometrics, 93(3), 813–30.
Li L-L, Ding G, Feng N, Wang M-H, Ho Y-S. (2009). Global stem cell research trend: Bibliometric analysis as a tool for mapping of trends from 1991 to 2006. Scientometrics: 80(1), 39–58.
Mansourzadeh, M. J., Shahmoradi, B., Dehdarirad, H., & Janavi, E. (2019). A note on using revealed comparative advantages in scientometrics studies. Scientometrics, 121(1), 595-599. https:..doi.org.10.1007.s11192-019-03207-8
Mirjalili, S., Akrami Abarghoouei, S. (2010). Most Cited Authors in the Field of Clinical Medicine: A Concentration on Its Transdisciplinary Relations in ISI. Health Information Management, 7(3): 123-134. [In Persian]
Nourmohammadi H, Keramatfar M, Keramatfar A, Esparaein F. Research in which Fields? Determining the Iranian Research Priorities Based on Their Effects on Economic Growth. CJS. 2014; 1 (1):48-53. URL: http://cjs.mubabol.ac.ir/article-1-31-fa.html [In Persian]
Noyons E. (2012). Using bibliometric maps of science in a science policy context. Em Questão; 18,15–27.
SCImago. (n.d.). SJR — SCImago Journal & Country Rank. Portal. https:..www.scimagojr.com.aboutus.php. Accessed 10 July 2019
Sharifi, V. (2004). Qualitative evaluation of research. Cognitive Science News, 5(4): 94-108 [In Persian].
Supreme Council of the Cultural Revolution (2011). Comprehensive scientific map of the country. https:www.msrt.ir.file.download.page.1488284345-m01.pdf [In Persian]
Owlia P, Bahreini FS, Baradaran Eftekhar M, Ghanei M, Forouzan A. setareh, Farahani M. (2011). Health research priority setting in Iran. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research, 9(2), 9–20.
Rousseau, R. (2019). Balassa= revealed competitive advantage= activity. Scientometrics, 121(3), 1835-1836. https:..doi.org.10.1007.s11192-019-03273-y
Rousseau, R., & Yang, L. (2012). Reflections on the activity index and related indicators. Journal of Informetrics, 6(3), 413-421. https:..doi.org.10.1016.j.joi.2012.01.004
Tacchella, A., Cristelli, M., Caldarelli, G., Gabrielli, A., & Pietronero, L. (2012). A new metrics for countries’ fitness and products’ complexity. Scientific Reports, 2: 723. https:..doi.org.10.1038.srep0 0723
Zavaraqi, R., Hamdipour, A. (2020). Identifying the scientific capabilities and competencies of the University of Tabriz based on its social, cognitive and intellectual capacities. Scientometrics Research Journal, (In Press), -. Doi: 10.22070/rsci.2020.5594.1405 [In Persian].