تنوع و پراکندگی موضوعی تولیدات علمی ایران در حوزه فناوری‌های هم‌گرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی

2 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف: پژوهش حاضر درنظر دارد با مطالعه و مقایسه موضوعات مشارکت‌کننده در تولیدات علمی مرتبط با فناوری‌های هم‌گرا در کشور ایران در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۵، اشتراک و افتراق زیرحوزه‌های مرتبط با هریک از چهار حوزه نانو، فناوری اطلاعات، علوم اعصاب‌شناختی و علوم زیستی را نشان دهد.
روش‌شناسی: این پژوهش بر اساس هدف، از نوع توصیفی- کاربردی علم‌سنجی است که با استفاده از روش‌های تحلیل محتوا و کتابخانه‌ای انجام شده است. مبنای تجزیه و تحلیل‌ها نیز مقالات نمایه‌شده ایران در پایگاه استنادی بین‌المللی اسکوپوس است.
یافته‌ها: بیشترین فراوانی مقالات ایران در حوزه فناوری‌های هم‌گرا به‌ترتیب به حوزه زیستی، نانو، اطلاعات و شناختی اختصاص داشته است. بالاترین میزان رشد مقالات حوزه‌های مورد مطالعه در سال ۲۰۱۵ نسبت‌به سال ۲۰۰۱ به حوزه نانو، فناوری اطلاعات، علوم اعصاب‌شناختی و علوم زیستی مربوط بوده است.
نتیجه‌گیری: تنوع و پراکندگی موضوعی مقالات نانو و زیستی بیش از سایر حوزه‌هاست و علوم شناختی از کمترین تنوع موضوعی برخوردار است. زیرحوزه‌های «شیمی زیستی، ژنتیک و زیست‌شناسی مولکولی»؛ «پزشکی»؛ «علوم رایانه»؛ «مهندسی» و «دارو، سم‌شناسی و داروشناسی» از جمله موضوعاتی هستند که بین چهار حوزه مورد مطالعه، مشترک بوده و در تولید مقالات آنها مشارکت داشته‌اند. «شیمی» و «علم مواد» از زیرحوزه‌هایی هستند که به‌شدت می‌توانند بر رشته‌های نانو، زیستی و اطلاعات تأثیرگذار باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Subject di-versity and distribution of Iranianscientific output in convergent technologies

نویسندگان [English]

  • Ghasem Azadi-Ahmadabadi 1
  • Hamidreza Jamali 2
1 PhD, Department of Information Science and Knowledge Studies, Kharazmi University
2 Associate Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Kharazmi University
چکیده [English]

Purpose: The aim is paper to study and compare subject fields contributing in converging technologies (biotechnology, nanotechnology, information technology and cognitive science) scientific output in Iran (2001-2015) and find out about their common and uncommon subfields.
Methodology: This applied study uses bibliometric techniques. The data gathered from Scopus.
Findings: The largest number of articles belonged to Bio, Nano, Info and cognitive sciences respectively. The highest growth rate occurred during the period belonged to nano, info, cognitive and bio sciences respectively.
Conclusion: Diversity of subjects contribution to nano and bio sciences was more than cognitive and information sciences. Biochemistry, genetics and molecular biology, medicine, computer sciences, engineering and ‘pharmacology, toxicology and pharmaceutics’ were common in all four areas. Chemistry and material science were the fields that could massively impact nano, bio and information sciences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Convergent Technologies
  • Iran
  • Scientific output
  • Nanotechnology
  • Biotechnology
  • Information Technology
  • Cognitive science

مراجع

باجی، فاطمه؛ عصاره، فریده (۱۳۹۳). ساختار شبکه هم‌نویسندگی حوزه علوم اعصاب ایران با استفاده از رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، ۲۱۱۴ پاییز و زمستان، ۲۱ (۱۴)، 92-71.
برادر، رویا؛ منصور تاجداران؛ سید مجید سید موسوی و هدی عابدی (۱۳۸۸). بررسی روابط میان‌رشته‌ای مقالات علم و فناوری نانوی ایران، نمایه‌شده در ISI، تا پایان سال ۲۰۰۷ میلادی: مطالعه استنادی. پنجمین همایش دانشجویی فناوری نانو، تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی. [آنلاین]: ،http://www.civilica.com/Paper-NANOSC۰۵-NANOSC۰۵_۰۶۱.html
پایا، علی، کلانتری‌نژاد، رضا (۱۳۹۰). چهارمین موج توسعه علمی- فناورانه و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی آن در ایران. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
خورسندی طاسکوه، علی (۱۳۸۷). گفتمان میان‌رشته‌ای دانش: مبانی نظری، گونه‌شناسی و خط مشی‌هایی برای عمل در آموزش عالی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
روکو، میهال‌سی، بین‌بریج، ویلیام‌ سیمز (۱۳۹۱). نقش فناوری‌های هم‌گرا در بهبود عملکرد انسانی. مترجمان علیرضا فرشچی، مصطفی مهرورزی، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
صدیقی، مهری (۱۳۹۲). تحلیل روابط و الگوهای میان‌رشته‌ای در منتخبی از حوزه‌های اولویت‌دار علم و فناوری. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ۲۹ (۱)، 190-165.
قرایلو، داود، مغربی، مرتضی، امیری، سعید (۱۳۸۷). شناسایی سمت و سوی تحقیقات فناوری نانو به روش داده‌کاوی. آنلاین: http://nano.ir/index.php?ctrl=paper&actn=paper_view&id=۲۹۶۴&lang=۱
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری (۱۳۹۱). متن کامل قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران. تهران: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری.
مغربی، مرتضی؛ قرایلو، داود (۱۳۸۵). بررسی وضعیت مجلات ISI مرتبط با فناوری نانو. آنلاین: http://paper.nano.ir/۱/۱۳۴۸
نبی پور، ایرج؛ اسدی، مجید (۱۳۹۳). فناوری‌های هم‌گرا شکل‌دهنده آینده پزشکی. مجله طب و تزکیه، ۱۷ (۶)، ۱۰۶۷-۱۰۴۵. 
Bassecoulard, E., Lelu, A., & Zitt, M. (2007). Mapping nano sciences by citation flows: A preliminary analysis. Scientometrics, 70, 859-880.
Bedford, D. A. D. (2013). Knowledge management Education and Training in Academic Institutions In 2012. Journal of Information & Knowledge Management, 12(4), doi: 10.1142/S0219649213500299
Organization for Economic Co-operation and Development (2014). Challenges and Opportunities for Innovation through Technology: The Convergence of Technologies. http://www.oecd.org/officialdocuments/publicdisplaydocumentpdf/?cote=DSTI/STP(2013)15/FINAL&docLanguage=En
Porter, A. L., & Youtie, J. (2009). How interdisciplinary is nanotechnology? Journal of Nanoparticle Research, 11(5): 1023–1041. http://doi.org/10.1007/s11051-009-9607-0
Rafols, I. and Park, J.., & Meyer, M. S. (2010). Hybrid Nano materials Research: Is it really interdisciplinary? In: Rurack, Knut and Martinez-Máñez, Ramon, Eds. The Supramolecular Chemistry of Organic-Inorganic Hybrid Materials. John Wiley & Sons, Hoboken, NJ, US, pp. 673-688. ISBN 9780470376218.
Roco, M. C. and Bainbridge, & W. S., eds. (2002). Converging technologies for improving human performance: nanotechnology, biotechnology, information technology and cognitive science. [Report]; Arlington, Virginia: National Science Foundation.
Stopar, K., Drobne, D., Eler, K., & Bartol, T. (2015). Citation analysis and mapping of nanoscience and nanotechnology: identifying the scope and interdisciplinarity of research. Scientometrics, 106 (2): 563-581.
Waltman. L, van Raan, A.F.J., & Smart, S. (2014). Exploring the Relationship between the Engineering and Physical Sciences and the Health and Life Sciences by Advanced Bibliometric Methods. PLoS ONE 9(10), e111530. doi:10.1371/journal.pone.0111530

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار