نگاشت ساختار و چیدمان تاریخی مفاهیم علم اطلاعات و دانش‌‌‌‌شناسی: با رویکرد متن‌کاوی (2004-2013)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علم اطلاعات ودانش شناسی،دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار گروه علم اطلاعات ودانش شناسی،دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی،دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف نگاشت و بررسی ساختار مفهومی علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دامنه موضوعی مجلات و چیدمان تاریخی مفاهیم بر اساس متن کامل مقالات مجلات هسته صورت گرفت.
روش‌شناسی: روش به‌کاررفته تحلیل محتوای مفاهیم استخراج‌شده بر اساس فنون متن‌کاوی از 6830 مقاله 10 نشریه هسته بر اساس گزارش جی سی آر 2013 (2004-2013) است. خوشه‌بندی واژگان و عبارات بعد از استخراج به‌صورت پارامتریک و انتخاب 150 مفهوم بر اساس وزن tf-idf، با استفاده از ماتریس هم‌رخدادی واژگان بر اساس شاخص کسینوس تتا و قرابت مرتبه ثانویه و الگوریتم average-linkage، در نرم‌افزار Provalis Research، انجام شد. همچنین از فراوانی نسبی مفاهیم منتخب جهت تحلیل تناظر، به‌منظور خوشه‌بندی مجلات و دامنه موضوعی آنها و بررسی چیدمان تاریخی مفاهیم استفاده شد.
یافته‌ها: یافته‌های حاصل 3 خوشه بالغ، 1 خوشه نیمه‌بالغ و 3 خوشه نابالغ در تحلیل هم‌واژگانی و چهار خوشه موضوعی در مجلات و دو خوشه زمانی با سیر حرکتی ساعت‌‌گرد را نشان داد.
نتیجه‌گیری: به‌طور کلی بررسی مفهومی خوشه‌ها نشان داد تولیدات علمی دارای برخی از موضوعات ثابت بوده و نیز موضوعات جدید که تحت تأثیر تغییر پیشرفت علم و فناوری ایجاد شده است. چنانچه این تغییر در چشم‌انداز شناختی در خوشه زمانی نخست مبتنی بر ظهور اینترنت بوده و در خوشه دوم به دلیل استفاده از شاخص‌هاست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Mapping the Cognitive Structure and Its Evolution in Knowledge and Information Sci-ence: A Text Mining Approach (2004-2013)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassanzadeh 1
  • Fatemeh Zandian 2
  • Seyedeh Somayyeh Ahmadi Meinagh 3
1 Associate Professor, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, Tarbiat Modares University
2 Assistant Professor, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, Tarbiat Modares University
3 M.A. student of Information Science and Knowledge Studies, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Purpose: The purpose of this study was to map and study the cognitive structure of the field of Knowledge and Information Science from the perspective of full text words or phrases, their distribution in journals, and their usage over time.
Methodology: This study used the content analysis of 6830 articles (2004-2013) in 10 core journals based on the JCR 2013. Parametric way of key extraction has been used to select 150 words and phrases according to their TF-IDF weight. Finally, the similarity matrix based on the Cosine theta index and the second-order affinity, was used to construct hierarchical clustering by average-linkage algorithm in "Provalis Research" software. Also, correspondence analysis was used to study concepts historic evaluation and to cluster the journals according to their subject domain.
Findings: The results of this study included 3 mature clusters, 1 semi-mature cluster and 3 immature clusters in co-word analysis and the thematic review reveal four clusters of journals and two time clusters in clockwise motion layout.
Conclusion: The results show that scientific publications have some well-established topics which are changing gradually to adopt new themes. These change in the cognitive landscape is based on the advent of Internet in the first time cluster while in the second cluster it is due to the use of indices.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Concept clustering
  • Knowledge and In-formation Science
  • Text mining
  • Content Analysis

مراجع

احمدی، ح. و عصاره، ف. (1394). سیر تحول پژوهش‌های علم‌سنجی در ایران. فصلنامه رهیافت، 25(3)، 69–82.
تیمورپور، ب.، سپهری، م. و پزشک، ل. (1388). روشی نوین برای دسته‌بندی هوشمند متون علمی (مطالعه موردی مقالات فناوری نانو متخصصان ایران). سیاست علم و فناوری، 2 (2)، 1–14.
حاضری، ا.، توکلی‌زاده راوری، م. و ابراهیمی، و. (1394). تعیین طبقات اصلی مرتبط با مدیریت دانش در پایگاه وب آو ساینس و مطالعه هم‌پوشانی موضوعی آنها. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 30(4)، 997–1023.
خادمی، ر. ا. و حیدری، غ. (1395). ترسیم ساختار موضوعی مدیریت اطلاعات با استفاده از روش همایندی واژگان طی سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۲. فصلنامه علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 2(2)، 59–93.
کاتبی، ف. (1393). تحلیل هم‌رخدادی واژگان حوزه مدیریت دانش در پایگاه وب آو ساینس در سال‌های 1993 لغایت 2012 به‌منظور دیداری‌سازی واژگان تشکیل‌دهندۀ زیرساخت این حوزه. دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
محمدی، ا. (1388). حوزه‌های تشکیل‌دهنده فناوری و علم نانو در ایران. پنجمین همایش دانشجویی فناوری نانو. تهران: دانشگاه علوم پزشکی تهران.
مصطفوی، ا.، عصاره، ف.، و توکلی‌زاده راوری، م. (زیر چاپ). شناسایی ساختار محتوایی مطالعات علم اطلاعات و دانش‌شناسی بر اساس واژگان و مفاهیم مقالات آن در پایگاه اطلاعاتی وبگاه علم (2009-2013). پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات. بازیابی‌شده در تاریخ 6 خرداد 1396، از http://jipm.irandoc.ac.ir/article-1-3234-fa.html
موسوی‌زاده، م.، باقری، م. و کربلا آقایی کامران، م. (1393). مصورسازی حوزه سازمان‌دهی اطلاعات: بررسی ساختار گرایش‌های موضوعی مقالات فارسی حوزه سازمان‌دهی اطلاعات. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 4(2)، 190–211.
ناصری‌جزه، م.، طباطباییان، س. و فاتح‌راد، م. (1391). ترسیم نقشه دانش مدیریت فناوری در ایران با هدف کمک به سیاست‌گذاری دانش در این حوزه. سیاست علم و فناوری، 1 (5)، 45–72.
 
Baeza-Yates, R., & Ribeiro-Neto, B. (2011). Modern Information Retrieval: The Concepts and Technology Behind Search (2nd ed.). Addison Wesley.
Börner, K., Chen, C., & Boyack, K. W. (2003). Visualizing knowledge domains. Annual Review of Information Science and Technology, 37(1), 179–255. 
Ding, Y., Chowdhury, G. G., & Foo, S. (2001). Bibliometric cartography of information retrieval research by using co-word analysis. Information Processing and Management, 37(6), 817–842.
Glenisson, P., Glänzel, W., Janssens, F., & De Moor, B. (2005). Combining full text and bibliometric information in mapping scientific disciplines. Information Processing and Management, 41(6), 1548–1572.
Glenisson, P., Glänzel, W., & Persson, O. (2005). Combining full-text analysis and bibliometric indicators. A pilot study. Scientometrics, 63(1), 163–180.
Grefenstette, G. (1994). Corpus-Derived First , Second and Third-Order Word Affinities. In In Proceedings of Euralex (pp. 279–290).
Hu, C.-P., Hu, J.-M., Deng, S.-L., & Liu, Y. (2013). A co-word analysis of library and information science in China. Scientometrics, 97(2), 369–382.
Janssens, F., Glänzel, W., & Moor, B. (2008). A hybrid mapping of information science. Scientometrics, 75(3), 607–631.
Janssens, F., Leta, J., Glänzel, W., & De Moor, B. (2006). Towards mapping library and information science. Information Processing & Management, 42(6), 1614–1642. 
Lee, B., & Jeong, Y. Il. (2008). Mapping Korea’s national R&D domain of robot technology by using the co-word analysis. Scientometrics, 77(1), 3–19.
Luhn, H. P. (1958). The Automatic Creation of Literature Abstracts. IBM Journal of Research and Development, 2(2), 159–165.
Milojević, S., Sugimoto, C. R., Yan, E., & Ding, Y. (2011). The cognitive structure of Library and Information Science: Analysis of article title words. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 62(10), 1933–1953.
Mohammadi, E. (2012). Knowledge mapping of the Iranian nanoscience and technology: A text mining approach. Scientometrics, 92(3), 593–608.
Noyons, E. C. M., Moed, H. F., & Luwel, M. (1999). Combining mapping and citation analysis for evaluative bibliometric purposes: A bibliometric study. Journal of the American Society for Information Science, 50(2), 115–131.
Provalis Research. (2015). WordStat 7 (Content analysis module for SIMSTAT and QDA miner): User’s Guide.
 
Rencher, A. C. (2003). Methods of multivariate analysis (2nd ed.). John Wiley & Sons.
Sasaki, M., & Suzuki, T. (1989). New directions in the study of general social attitudes: trend and cross-national perspectives‏. Behaviormetrika, 16(26), 9–30.
Xu, H., Guo, T., Yue, Z., Ru, L., & Fang, S. (2016). Interdisciplinary topics of information science : a study based on the terms interdisciplinarity index series. Scientometrics, 106(2), 583–601.
Zong, Q.-J., Shen, H.-Z., Yuan, Q.-J., Hu, X.-W., Hou, Z.-P., & Deng, S.-G. (2013). Doctoral dissertations of Library and Information Science in China : A co-word analysis. Scientometrics, 94(2), 781–799.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار