تحلیل محتوایی و استنادی منابع پیشنهادی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای سرفصل‌های دوره کارشناسی ارشد علم‌سنجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی،علوم پزشکی اصفهان

2 مربی، کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، دانشکده علوم پزشکی آبادان

3 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم

چکیده

هدف: یکی از ابزارهای مهم و اساسی در تحقق اهداف آموزشی و تربیتی نظام آموزشی عالی کشور، منابع دانشگاهی است. پژوهش حاضر به‌منظور تحلیل محتوایی و استنادی منابع پیشنهادی گرایش علم‌سنجی در مقطع کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی انجام ‌شده است.
روش‌شناسی: روش پژوهش تحلیل محتوا و ابزار گردآوری داده‌ها سیاهه وارسی است. جهت بازیابی رده‌های مختلف کتاب‌های فارسی و انگلیسی به‌ترتیب به آدرس کتابخانه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (www.nlai.ir) و آدرس کتابخانه کنگره آمریکا (https://loc.gov) مراجعه شد. همچنین، برای تعیین نیم‌عمر منابع مورد استناد، از فرمول T= Y+y استفاده شد. تحلیل اطلاعات نیز با استفاده از نرم‌افزار آماری اکسل انجام شد.
یافته‌ها: برای سرفصل‌های کارشناسی ارشد به‌طور کلی 126 منبع فارسی و 89 منبع انگلیسی معرفی ‌شده است. بر اساس نظام رده‌بندی کنگره، 36.05 درصد از رده علوم (Q) و 27 درصد از رده Z (کتابشناسی، کتابداری، کتاب، کتابت، صنعت و تجارت کتاب) معرفی‌ شده‌اند. رده‌های T (فنّاوری)، L (آموزش‌ و پرورش) و سایر رده‌ها نیز به میزان نسبتاً کمتری مورد توجه بوده است. نیم‌عمر مقالات 11 سال و 6 ماه و کتاب‌ها 8 سال و 6 ماه محاسبه شد. دکتر عصاره در رتبه نخست مؤلفان پرکار به‌ویژه در تألیف مقالات قرار دارد (19.67) و سهم دکتر نوروزی چاکلی و دکتر مهراد نیز در تألیف کتاب، نسبت به بقیه چشمگیرتر است.
نتیجه‌گیری: با توجه به کمبود واحدهای عملی و منابع ترجمه‌شده با محتوای روزآمد، بازنگری برنامه درسی ضروری به نظر می‌رسد. همچنین تألیف منابع حوزه علم‌سنجی با رویکرد بومی می‌تواند در راستای اثرگذاری پژوهش بر سیاست‌های علمی آموزشی کشور مؤثر واقع شود

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Content and Citation Analysis of Proposed Curriculum of the Ministry of Science, Research and Technology for the Course Syllabus of Master's Degree in Scientometrics

نویسندگان [English]

  • Somayeh Panahi 1
  • Somayeh Parvin 2
  • Mahdi Mohammadi 3
1 Ph.D. Candidate of Medical Library and Information Sciences, Medical Sciences University of Isfahan
2 Instructor, Faculty of Medical Library and Information Sciences, Medi-cal Sciences University of Abadan
3 Associate Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, University of Qom
چکیده [English]

Purpose:Quality of academic resources is now fully considered as an important part of the country's higher education system. The present study was conducted to analyze the content of the proposed syllabuses of Scientometrics at the Master's degree.
Methodology: The current research was done using content analysis. Data was gathered through a check-list. ,o retrieve various categories of Persian and English books, websites of the  National Library and Archives of Iran and the Library of Congress were referred to respectively. Moreover, to measure the cited half-life determination, formula T = Y + y was used. Data analysis was done using Excel Software.
Findings: This syllabus includes 126 and 89 Persian and English sources, respectively. %36.5 of them selected from Q category, and %27 belonged to the Z (bibliography, bibliography, books, industry, and book trade). Category of T (technology), L (education), and others have also been considered relatively less. The half-life of the articles and book were 11 years and 6 months, and 8 years and 6 months respectively. Dr. Osareh is ranked first among the most prolific authors (19.67), especially in writing articles. Among the authors of the books, the share of Dr. Noroozi Chakoli and Dr. Mehrad are also more significant than the others.
Conclusion: Due to the lack of introduction of resources with novel content, as well as the lack of practical syllabuses and translated sources, reviewing the curriculum seemed necessary.  Besides, the compilation of sources in the native approach can be effective in influencing research on educational policies of the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • content analysis
  • curriculum
  • syllabus
  • half-life
  • Scientometrics
  • Knowledge and Information Science

مراجع

احمدی جواد، فیضی، محسن و احمدی، معصومه‌، (1394). بررسی جایگاه و اهمیت دروس پایداری رشتة معماری در مقطع کارشناسی. هویت شهر، 26(10)، 85-99.
اسدنیا، ابوالفضل، و شعبانی، احمد، (1395). علم اطلاعات و دانش‌شناسی به مثابه رشته یا میان‌رشته: مروری مجدد بر مسئله. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 19(3)، 27-43.
اسدیان، آزاده، و نوروزی چاکلی، عبدالرضا، (1391). تحلیل جایگاه و همسویی منابع درسی برنامه کارشناسی ارشد رشته علم‌سنجی در نظام آموزش عالی ایران با اهداف و اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 16(27)، 99-120.
بختیاری‌نژاد، فیروز، و شیخان، ناهید، (۱۳۹۵). بازبینی برنامه درسی رشته‌های مهندسی برای توسعه فناوری. رهیافت، 26(62)، ۱-۱۴.
بیگدلی، زاهد و حمدی‌پور، افشین، (1391). تحلیل محتوایی برنامه‌ آموزشی دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع‌رسانی مصوب سال‌های 1375 و 1388، پردازش و مدیریت اطلاعات، 28(2). 283-304.
تهوری، زهرا، .(1385) لزوم بازنگری در برنامه‌های آموزش کتابداری و اطلاع‌رسانی با توجه به نیازهای مهارتی جدید کتابداران. فصلنامه کتاب، ۱۷ (۱)،  143-162.
تیبور، براون، گلانزل، ولنگانگ، و شوبرت آندرتاس. (1388). شاخص‌های علم‌سنجی، ارزیابی تطبیقی فعالیت‌های انتشاراتی و تأثیرگذاری ارجاعات ۳۲ کشور. ترجمه محمداسماعیل ریاحی. رهیافت، ۸ .۷۰-۸۰.
جوکار، عبدالرسول، و حمدی‌پور، افشین، (1380). نیاز به تحول در برنامه‌های درسی کارشناسی کتابداری و اطلاع‌‌رسانی، کتابداری و اطلاع‌رسانی، 4(2). 9-25.
حیدری، غلامرضا، (1390). آموزش کتابداری و علم اطلاعات در ایران: موانع و راهکارها. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 14(2). 71-106.
دیانی، محمدحسین، (1379). برنامه آموزش دوره کارشناسی کتابداری و اطلاع‌‌رسانی، پیشنهادهایی برای تحول. کتابدارى و اطلاع‌‌رسانى، 3(1). 1-20.
سرمد، زهره و همکاران. (1379). روش‌های تحقیق در علوم رفتارى، تهران: آگاه. 1379. 132.
سن گوپتا، آی. ان، (1372). مروری بر کتاب‌سنجی، اطلاع‌سنجی، علم‌سنجی و کتابخانه‌سنجی. ترجمه مهردخت وزیرپور کشمیری گلزاری، اطلاع‌رسانی، 10 (23). ۳۸-۵۸.
سن، بی. کی، (1379). نمادها و فرمول‌هایی برای چند مفهوم کتاب‌سنجی. ترجمه محمود سالاری، کتابداری و اطلاع‌‌رسانی، 3، 1. 129-144.
شهبازی، رحیم و همکاران، (1394). تحلیل سرفصل‌های برنامه‌های درسی کارشناسی ارشد و کارشناسی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی بر اساس فرصت‌های شغلی نوظهور مبتنی بر فناوری اطلاعات در بازار کار جهانی. کتابداری و اطلاع‌‌رسانی، 18 (2). 103-140.
صادقیانی، جمشید، کوشا، کیوان، فهیم‌نیا، فاطمه، (1390). تحلیل استنادی مواد خواندنی طرح درس‌های پیوسته تحصیلات تکمیلی گروه‌های کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه‌های امریکا: ارائه روشی نوین برای اثرگذاری پژوهش‌‌ها بر آموزش. پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات، 28 (1). 129-147.
فتاحى، رحمت‌الله، ( .(1379 الگویى براى بازنگرى و تجدید ساختار آموزش‌‌‌های کتابدارى و اطلاع‌‌رسانى در ایران با توجه به تحولات جدید در محیط اطلاعاتی. کتابدارى و اطلاع‌رسانی، 3(1)، 21-44.
فدایی عراقی، غلامرضا، (1389). کتابداری و اطلاع‌رسانی؛ رشته یا میان‌رشته؟. فصلنامه مطالعات میا‌ن‌رشته‌ای در علوم انسانی، 2 (2). 1-18.
کوکبی، مرتضی، (1376). نگاهی به دروس سازمان‌دهی مواد. فصلنامه کتاب، 8 (3). 57-69.
محمدی، مهدی، و متقی دادگر، امیر، (۱۳۸۶). بررسی تطبیقی آزمون کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه‌های دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی بین سال‌های ۱۳۸۱- ۱۳۸۶. کتابداری، ۴۰ (۴۱)، ۱۵۵- ۱۷۷.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا، (1394). آشنایی با علم‌سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشه‌ها). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه دانشگاه شاهد، مرکز چاپ و انتشارات. 421.
Amunga B, Khayesi MK, (2012). Library and Information Science Education in Kenya,     an overview of potential and challenges. Available at http://dx.doi.org/10.1108/03074800710722/80 accessed September 2014.
Bronestein, J, (2009). Current trends in library and information studies curricula. Libri, 59 (2):78-8. from:http://www.scopus.com/results/results.url?sort=pdf.
Edegbo WO, (2011). Curriculum development in library and information science education in Nigeria universities. Issues and prospects library philosophy and practice available at http//unlib.edu/lpp/accessed July 2014.
Giannakopoulos, G., Kyriaki – Manesi, D. and Zervos, S., (2012). Teaching Information as an Integrated Field: Assessing the Curriculum of the LIS Dept. Education for Information 29, 163 -183.
Na Lampun, R., et al., (1998). Curricula of Master Degree Library and Information Science Programs in Public Universities. Chiangmai: Chiang Mai University.
Nagata,H., et al., (2006). Body of Professional Knowledge Required for Academic Libraries in Japan, in Asia-Pacific Conference on Library & Information Education &Practice 2006, edited by C. Khoo, D. Singh & A.S.
Saladyanant, T, (2014). Library and Information Science Curriculum in Thai Universities Compared with IFLA Guidelines for Professional Library/Information Educational Programs. Social and Behavioral Sciences, 147, 120 – 125.
Surasiang M. & Tuamsuk, K, (2002), A Curriculum Analysis of the Master of Library and Information Science Programs in Thailand. Library and Information Science. KKU 20, 15-31.
Varalakshmi, R.S.V, (2006). Educating 21st Century: A survey of Indian LIS Professionals and LIS Professionals and Alumni. In A-LIEP 2006.
Rukwaro, M and Bii, H, Amunga, B, Khayesi MK, (2012). Library and Information Science Education in Kenya, an overview of potential and challenges. Available at http://dx.doi.org/10.1108/03074800710722/80 accessed September 2014.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار