ارزیابی تطبیقی کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم: مطالعه ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در پایگاه اطلاعات علمی ESI

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شاهد

چکیده

هدف: این مطالعه در پی ارزیابی تطبیقی تولیدهای علمی نمایه‌شده ایران، ترکیه، مصر و پاکستان در میان سال­های 2002 تا 2012 با استفاده از شاخص­ها و آمارهای پایگاه اطلاعات علمی ESI می‌باشد.
                           
روش‌شناسی: نوع پژوهش حاضر، کاربردی بوده که با استفاده از روش­شناسی علم‌سنجی انجام‌گرفته‌است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون و آزمون تعقیبی توکی) از طریق به­کارگیری نرم‌افزار آماری SPSS، نسخه 20 انجام‌شد. جامعه پژوهش، کشورهای اسلامی «ایران، ترکیه، مصر و پاکستان» هستند.
                           
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان‌می­دهند که از نظر سهم تولیدهای علمی و میزان استنادها، به‌ترتیب، کشورهای ترکیه، ایران، مصر و پاکستان قراردارند؛ ولی در رتبه­بندی براساس متوسط میزان استناد به یک مقاله، کشور ایران پس از ترکیه، مصر و پاکستان قرارگرفته‌است؛ در متوسط میزان استناد به یک مقاله نیز، ترکیه در یازده رشته از رشته­های 22گانه پایگاه در بالاترین جایگاه و در دو رشته در پایین­ترین جایگاه و کشور ایران در یک رشته در بالاترین جایگاه و در ده رشته در پایین­ترین جایگاه، به‌ترتیب «بهترین و ضعیف‌ترین» عملکرد را داشته­اند. حوزه­های موضوعی برخوردار از مقالات داغ هریک از کشورها نیز، ایران (9)، ترکیه (7)، پاکستان (5) و مصر (4) شناسایی­شده‌اند؛ همچنین [در] حوزه­های موضوعی پراستناد برای هریک از کشورها نیز، ترکیه (22)، ایران (20)، پاکستان (19) و مصر (16)، شناسایی شده‌اند و رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار میان سهم مقالات علمی و میزان استنادهای این چهار کشور مشاهده‌می­شود؛ نتایج آزمون تعقیبی توکی نیز نشان‌داد که میانگین سهم مقالات و استنادهای کشور ترکیه از کشورهای پاکستان و مصر، بیشتر است و در سایر موارد، تفاوتی معنی­دار مشاهده‌نشده‌است.
                           
نتیجه‌گیری: بررسی‌ها نشان‌می­دهند که در مقایسه با کشورهای اسلامی پیشرو در تولید علم، رشد مقالات علمی ایران از لحاظ علمی، چشمگیر است؛ درصورتی‌که میزان رشد استنادها در وضعیتی مطلوب قرارندارد.
                           

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative evaluation of the leading Islamic countries in science production; Iran, Turkey, Egypt, and Pakistan in Essential Science Indicators database

نویسندگان [English]

  • Ismael Mostafavi 1
  • Hamid Reza Kiani 2
1 Ph.D. Student of Knowledge and Information Science at Shahid Chamran University, Ahwaz, Iran
2 M.A. in knowledge and Information Science shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]








 



Purpose: The main purpose of this study was comparative evaluation of scientific productions of Iran, Turkey, Egypt and Pakistan in Essential Science Indicators (ESI) database during 2002-2012.
Methodology: This is an applied study and is done by scientometrics methodology. For analysis of findings, descriptive and inferential statistics (Tukey’s test and Pearson correlation test) was performed by SPSS software version 20. Study population was the Islamic countries of Iran, Turkey, Egypt and Pakistan.
Findings: Our findings show that the best ranking of scientific productions and citations of the countries belong to Turkey, Iran, Egypt and Pakistan, respectively. But the in the ranking based on the average citation rate per paper Iran stood after Turkey, Egypt and Pakistan. The average citation rate per paper for Turkey in 11 fields out of 22 fields was in the highest position and in 2 fields was the lowest position among others. Iran was in highest ranking in one field and in 10 fields in the lowest position. Turkey and Iran had the best and the worst performance respectively. Hot papers belong to Iran (9), Turkey (7), Pakistan (5), and Egypt (4), respectively. The number of subject areas cited for each of the countries was Turkey (22), Iran (20), Pakistan (19) and Egypt (16), respectively. In all countries, (between the number of scientific publications and citations rates significant positive correlation was observed). Tukey’s test showed (difference between the number of citations for). Turkey, Egypt and Pakistan.
Conclusion: Survey showed that Iran’s growth of scientific production, among leading Islamic countries was impressive, but no in growth rate of citations.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • scientific productions
  • Islamic countries
  • Islamic Republic of Iran
  • turkey
  • Egypt
  • Pakistan
  • Essential Science Indicators (ESI) database

مراجع

صادقی، فؤاد، جمشیدی، مریم و کلانتری، عمار. (1391). چالش نظریه پردازی و علم افزایی در تولیدات علمی ایران. فلسفه علم، 2(2)، 51-73.
صالح­زاده، صادق و بیات، مهدی. (1388). جهش علمی ایران در طی یک دهه (1998-2008). رهیافت، 44(12)، 30-36.
 
عصاره، فریده و معرفت، رحمان. (1384). مشارکت پژوهش­گران ایرانی در تولید علم جهانی در مدلاین (حوزه علوم پایه و بین رشته پزشکی). رهیافت، 35، 39-44.
گزنی، علی؛ بینش، م‍ژگان (1386). بررسی جایگاه علمی جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای اسلامی. رهیافت، 41(3و4)، 41-50.
منصوری، علی و عصاره، فریده. (1389). کشورهای پیشرو علمی جهان اسلام در پایگاه وب آو ساینس. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 81(1)، 147-170.
مهراد، جعفر؛ گزنی، علی (1386). قدرت علمی اوپک. رهیافت، 40(2)، 56-64.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا و همکاران. (1386). ارزیابی تطبیقی تولید علم ایران، ترکیه و مصر در سالهای 2005 و 2006. رهیافت، 40(2)، 65-75.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا و همکاران. (1388). پانزده سال تولید علم ایران در پایگاه موسسه اطلاعات علمی (ISI) 1993 -2007. فصلنامه کتاب، 77(1)، 175-200.
نیرنیا، اکرم، طباطبائی­فر، احمد و موسوی موحدی، اکبر. (1385). وضعیت پژوهش علمی ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان اسلام. رهیافت، 38، 22-30.
Basu, A. (2006). Using ISI’s ‘Highly Cited Researchers’ to obtain a country level indicator of citation excellence. Scientometrics, 65(3), 841–862.
Csajbok, E., Berhidi, A., Vasas, L., & Schubert, A. (2007). Hirsch-index for countries based on Essential Science Indicators data. Scientometrics, 73(1), 91-117.
ESI  (2013).  Essential  Science  Indicators  (ESI).  Retrieved  from  http://esi.isiknowledge.com/home.cgi
Fu, H. Z., Chuang, K. Y., Wang, M. H., & Ho, Y. S. (2012). Characteristics of research in China assessed with Essential Science Indicators. Scientometrics, 88(2), 841–862.
Ma, R., Ni, C. & Qui, J. (2008). Scientific research competitiveness of world universities in computer science. Scientometrics, 76(2), 245-260.
Mehrad, J. & Gazni, A. (2010). Scientific impact of Islamic Nations. International Journal of Information Science and Management, 8(2), 39- 56.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار