ترسیم ساختار دانش پژوهش‌های فارسی حوزه فناوری اطلاعات بین سال‌های 1389 - 1398

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل و ترسیم نقشه­‌های علمی مقالات نمایه شده حوزه فناوری اطلاعات در پایگاه نمایه استنادی علوم ایران (آی.اس.سی) طی سال‌های 1389 - 1398 است.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از روش های تحلیل هم‌­نویسندگی، هم‌­واژگانی و تحلیل شبکه اجتماعی انجام گرفت. جامعه آماری 2107 مقاله نمایه شده حوزه فناوری اطلاعات در پایگاه نمایه استنادی علوم ایران است. داده‌­ها از نُه مجله تخصصی نمایه شده حوزه فناوری اطلاعات در پایگاه نمایه استنادی علوم ایران و جستجوی کلیدواژه­ای عبارت «فناوری اطلاعات» در فیلد عنوان صفحه جستجوی مقالات این پایگاه استخراج گردید. برای تجزیه‌وتحلیل داده­‌ها از نرم‌­افزارهای «بیب‌اکسل»، «ووس‌ویور»،
«یوسی­‌آی‌­نت» و «اکسل» استفاده شد.
یافته‌ها: میانگین مشارکت نویسندگان به ازای هر مقاله 20.61 درصد بود. «حمید حسن‌­پور» با 20 مقاله و «محمدجواد ولدان زوج» با 19 مقاله پر تولیدترین نویسندگان و «ابوالفضل شاه‌­آبادی» و «منوچهر منطقی» به ترتیب با 49 و 40 استناد به مقالاتشان، پر استنادترین نویسندگان بودند. میانگین تعداد استناد به مقالات کمتر از یک بود. مقالاتی با موضوع «چابکی سازمانی» و «نوآوری باز» پر استنادترین بودند. متوسط تعداد منابع به ازای هر مقاله 8.29 بود. 7.39 درصد مقالات دارای الگوی سه­‌نویسنده‌­ای بودند. بزرگ‌ترین شبکه هم­‌نویسندگی شامل 35 نویسنده بود. «محمدجواد ولدان زوج»، «سپهر قاضی نوری» و «مقصود امیری» به ترتیب برترین نویسندگان حوزه فناوری اطلاعات ازنظر شاخص مرکزیت رتبه، مرکزیت بینابینی و مرکزیت نزدیکی بودند. کلیدواژه­‌های «فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «فناوری اطلاعات» و «مدیریت دانش» سه کلیدواژه پرتکرار این حوزه بودند. پرتکرارترین زوج هم‌­واژگانی این حوزه­، «مدیریت دانش-فناوری اطلاعات» بود. خوشه­‌های موضوعی عبارت بودند از «الگوریتم ژنتیک»، «فناوری اطلاعات»، «توسعه دانش‌­بنیان»، «پژوهش و نوآوری»، «بهره­‌وری نیروی انسانی»، «آموزش عالی»، «توسعه الکترونیکی» و «مدیریت دانش».
نتیجه‌گیری: لزوم توجه بیشتر به تولید مقالات در موضوعات تخصصی حوزه فناوری اطلاعات جهت ایجاد توازن و انسجام موضوعی احساس می­شود. توجه به کیفیت محتوای مقالات هم مفید است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mapping the Knowledge Structure of Persian Research on Information Technology (2010-2019)

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Khasseh 1
  • Heidar Mokhtari 1
  • Maryam Riyahi 2
1 Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 M.A. in Knowledge and Information Science, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose: One of the most important indicators of a country's development is its progress in scientific research across various fields and disciplines. Evaluating scientific output in different areas reveals the trajectory of scientific advancement within those fields. The analysis of co-occurring keywords and co-authorship, as key conceptual visualizations in scientometrics, is  widely used for mapping the network of scientific domains. Recent scientometric studies have extensively employed this approach to facilitate conceptual analysis. This study aimed to analyze and visualize the scientific landscape of Persian research in information technology (IT), as it is essential to understand the research profile of this significant scientific field. This analysis is based on articles indexed in the Iranian Science Citation Index (ISC) database over a decade, from 2010 to 2019.
Methodology: Taking a bibliometric and scientometric approach, the present study is an applied research effort that utilizes both co-authorship and co-word analysis, along with social network analysis. This scientometric investigation identifies and analyzes key bibliometric features of research on information technology published in Persian journals. These features include, among others, highly productive authors, influential authors, the most cited and referenced papers, authorship patterns, authorship networks, author centralities, frequently used keywords, co-occurring keyword pairs, and subject clusters. The statistical population comprised 2,107 articles indexed in the field of information technology within the Iranian Science Citation Index (ISC). Data were extracted from nine specialized journals as the Persian sources that are well-known in the field and have been indexed in the ISC database. A keyword search for the phrase "IT" in the title field of the article search page yielded 287 articles. To analyze, visualize, and summarize the data, the software packages and "Excel" were utilized.
Findings: The results of the study indicated that the average number of authors per article among the papers was 2.61. "Hamid Hassanpour, with 20 published articles, and "Mohammad Javad Valdan Zoj, with 19 published articles, were the leading authors in terms of article count (considered highly productive authors). In contrast, "Abolfazl Shahabadi" and "Manouchehr Manteghi, with 49 and 40 citations respectively, were recognized as the most cited authors (considered highly influential authors) in the field of Information Technology (IT). The average number of citations per article was less than one, specifically 0.95. Articles on "Organizational Agility" and "Open Innovation" were identified as the most cited works in this domain. Additionally, the average number of sources cited per article was 29.8. The number of contributions that produced articles accounted for 42.5 percent of all publications. Of these articles, 39.7 percent were authored by three co-authors. The largest co-authorship network comprised 35 individual authors. "Mohammad Javad Valdan Zoj, "Sepehr Ghazi Nouri, and "Maghsoud Amiri" were the leading authors in the field of Information Technology (IT) based on their degree, betweenness, and closeness centralities, respectively. The keywords “Information and Communication Technology”, “Information Technology”, and "Knowledge Management" were the three most frequently used terms in this field. The most common pair of co-words among the author-assigned keywords was "knowledge management - information technology, followed by  - information and communication technology, - information technology, technology - education. Clusters in the field of IT were illustrated using 104 high-frequency keywords that appeared at least six times. The clusters included "Genetic Algorithm, "Knowledge-Based Development, "Research and Innovation, "Human Resources Productivity, "Higher Education, "Electronic Development, and "Knowledge Management. The network revealed eight main clusters, with the largest cluster containing 32 keywords and the smallest consisting of four keywords. These eight clusters were named as follows:  with 32 keywords,  with 16 keywords,  with 14 keywords,  with 12 keywords,  with 10 keywords,  with four keywords.
Conclusion: In conclusion, there is a pressing need to focus more on the production of articles related to specialized topics within the field of information technology for subject integration. Particular emphasis should be placed on the quality of the content in these articles, as well as the necessity for increased participation of women in the creation of articles in the information technology sector.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientometrics
  • Information technology
  • Co-authorship
  • Co-word analy-sis
  • Science visualization
آذری­آرانی، ق.، و رضائی­نور، ج. (1397). شناسایی شاخص­های مؤثر بر خلق دانش ملی، هوش ملی و تولید ناخالص داخلی (مرور ادبیات نظام­مند). رشد فناوری، 14(56)، 27-17. http://roshdefanavari.ir/Article/20610
بهبودی، د.، و امیری، ب. (1389). رابطه بلندمدت اقتصاد دانش‌بنیان و رشد اقتصادی در ایران. سیاست علم و فناوری، 3(1)، 33-23. https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12794.html
بیرانوند، ع.، صمدبیک، م.، و خاصه، ع.ا. (1399). ترسیم ساختار دانش در حوزه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت با استفاده از تحلیل هم­واژگانی. تصویر سلامت، 11(2)،  117-136. https://doi.org/10.34172/doh.2020.13
توکلی­زاده راوری، م.، سهیلی، ف.، و خاصه، ع. (1398). مبانی علم­سنجی، 350 ص، تهران: دانشگاه پیام نور.
خاصه، ع.ا.، مختاری، ح.، لامعی، ص.، و داودیان، م. (1400). تأثیر ویژگی‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات بر سواد اطلاعاتی در افراد مادرزاد دیجیتال. پژوهش‌نامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 10(2)، 208-228.
خاصه، ع.ا.، موسوی­چلک، ا.، و شهیدی­مقدم، ع. (1399). تحلیل هم­واژگانی و هم­نویسندگی مقالات منتشرشده در مجله مدیریت اطلاعات سلامت. مدیریت اطلاعات سلامت، 17(2)، 72-64.
خزاعی امین، ع.، خزاعی اصفهانی، م.، و آقائی، ح. (1392). ضرورت توجه به‌چابکی سازمانی در سازمان‌های کنونی. دومین همایش ملی علوم مدیریت نوین. مؤسسۀ غیرانتفاعی حکیم جرجانی، گرگان، ایران.
خوش­ ضمیر، س.، رجائیان، ع.، و گرایلو، ه (1392). معرفی پایگاه داده: کنترل هوشمند بازو با استفاده از سیگنال­های مغزی. دوازدهمین کنفرانس ملی سیستم­های هوشمند، انجمن سیستم­های هوشمند ایران. بم، ایران.
درویش، آ.، طبیبی، ج.، البرزی، م.، و رادفر، ر. (1397). بررسی روند تولیدات علمی در حوزه فناوری اطلاعات پرستاری. مدیریت پرستاری، 7(1)، 72-61. http://dx.doi.org/10.29252/ijnv.7.1.61
سهیلی، ف.، چشمه سهرابی، م.، و آتش پیکر، س. (1394). تحلیل شبکه هم­نویسندگی پژوهشگران حوزه علوم پزشکی ایران: مطالعه­ای با استفاده از تحلیل شبکه­های اجتماعی. علم­سنجی کاسپین، 2(1)، 32-24. https://doi.org/10.22088/acadpub.BUMS.2.1.24
سهیلی، ف.، خاصه، ع.ا.، و کرانیان، پ. (1397). روند موضوعی مفاهیم حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی ایران بر اساس تحلیل هم رخدادی واژگان. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 29(2)، 171-190.
سهیلی، ف.، خاصه، ع.ا.، و کرانیان، پ. (1398). ترسیم ساختار فکری حوزه علم اطلاعات و دانش­شناسی ایران بر اساس تحلیل هم رخدادی واژگان. پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34(4). 1905-1938. https://jipm.irandoc.ac.ir/article_699570.html
سهیلی، ف.، شریف­مقدم، ه.، موسوی­چلک، ا.، و خاصه، ع. (1394). تأثیرگذارترین پژوهشگران در حوزۀ آی متریکس: نگاهی ترکیبی به شاخص‌های تأثیرگذاری. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 49(1)، 23-54.
شاه بهرامی، ا.، نجفی، ک.، و نجفی، ط. (1395). حوزه­های مختلف کاربردی پردازش سیگنال مغزی در ایران. پردازش علائم و داده­ها، 13(3)، 154-129. http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.jsdp.13.3.129
صدیقی، م. (۱۳۹۴). تحلیل وضعیت تولیدات علمی محققان ایرانی در برخی حوزه‌های موضوعی با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی و تحلیل شبکه اجتماعی. تهران: پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 32(4)، 967-988. https://jipm.irandoc.ac.ir/article_699417.html?lang=fa
عطاران، م. (1386). دانشگاه مجازی: بازخوانی روایت­های موجود. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی. 13(1)، 73-53. https://journal.irphe.ac.ir/article_702552.html?lang=fa
فرزین­یزدی، م.، و رضایی­شریف­آبادی، س. (1396). بررسی تولیدات علمی حوزه موضوعی هوش مصنوعی در کشورهای خاورمیانه طی سال­های 1996 تا 2014. پژوهش‌نامه علم­سنجی، 3(2)، 114-97.  
    https://doi.org/10.22070/rsci.2017.512
قانع، م.ر.، و رحیمی، ف. (1390). تحلیل استنادی و الگوی همکاری نویسندگان شش نشریه ایرانی انگلیسی‌زبان حوزه فنی و مهندسی نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام. پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 26(4)، 1303-1319. https://jipm.irandoc.ac.ir/article_699096.html
میرانی، ن.، شیخ اسماعیلی، س.، و میرانی، و. (1393). بررسی اثرات ابعاد اقتصاد دانش­بنیان بر رشد تولیدات در ایران. مجله مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، 9(2)، 77-90.
    https://www.sid.ir/paper/171206/fa
ناصحی، ع. (1385). نگاهی به وضعیت علم و فناوری کشور (شاخص‌های نیروی انسانی). کتابداری و اطلاع­رسانی، 9(3)، 67-84. https://lis.aqr-libjournal.ir/article_44197.html?lang=fa
Alajmi, B., & Alhaji, T. (2018). Mapping the field of knowledge management: bibliometric and content analysis of Journal of Information & Knowledge Management for the period from 2002–2016. Journal of Information & Knowledge Management, 17(3), p. 1850027. https://doi.org/10.1142/S0219649218500272
Attaran, M. (2023). Virtual University: Re-reading Existing Narrations. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 13(1), 53-73.
Azari Arani, G., & Rezaeenour, J. (2018). Identifying the Indicators of National Knowledge Creation, National Intelligence and Gross Domestic Product (Systematic Literature Review). Roshd-e-Fanavari. 14(56), 17-27.
      http://roshdefanavari.ir/Article/20610 [in Persian].
Behbudi, D., & Amiri, B. (2010). The Long Run Relationship Between Knowledge Based Economy and Economic Growth in Iran. Journal of Science and Technology Policy, 3(1), 23-32. https://jstp.nrisp.ac.ir/article_12794.html?lang=en [in Persian].
Biranvand, A., Samadbeik, M., & Khasseh, A. A. (2020). Mapping of Knowledge Structure in the Field of Health Information Management and Technology: A Co-Word Analysis. Health Picture, 11(2), 117-136. https://doi.org/10.34172/doh.2020.13 [in Persian].
Bihari, A., & Pandia, M. K. (2015). Key author analysis in research professionals’ relationship network using citation indices and centrality. Procedia Computer Science, 57, 606-613. https://doi.org/10.1016/j.procs.2015.07.414
Bosanac, S., Matesic, M., & Tolic, N. (2009). Telling the future of information sciences: co-word analysis of keywords in scientific literature produced at the department of information sciences in Zagreb. In: 2nd international Conference on the Future of Information Science, Digital Resources and Knowledge Sharing. Zagreb, Croatia.
Chouki, M., Talea, M., Okar, C., & Chroqui, R. (2022). Barriers to information technology adoption within small and medium enterprises: A systematic literature review. Emerging Issues and Trends in Innovation and Technology Management, 17(1), 369-412.
      https://doi.org/10.1142/S0219877020500078
Darvish, A., Tabibi, J., Alborzi, M., & Radfar, R. (2018).  The trend of scientific production in the field of nursing information technology. Nusrsing Management Quarterly, 7(1), 61-72. http://dx.doi.org/10.29252/ijnv.7.1.61 [in Persian].
Das, S. (2021). Research trends of e-learning: A bibliometric and visualisation analysis. Library Philosophy and Practice (E-Journal). 5257.
      https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/5257
Farzin Yazdi, M., & Rezaei Sharifabadi, S. (2017). Scientific publications in the subject area of artificial intelligence in Middle Eastern countries during 1996 to 2014. Scientometrics Research Journal, 3(2), 97-114. https://doi.org/10.22070/rsci.2017.512  [in Persian].
Ghane, M. A., & Rahimi, F. (2011). Citation analysis and collaboration pattern of six Iranian English journals in engineering area indexed in Islamic World Science Citation Center. Iranian Journal of Information Processing and Management, 26(4), 1303-1319.
Ghavidel, S., Nezamdost, A., & Riahinia, N. (2020). Conceptual network evolution of cybernetic area in middle east countries. International Journal of Information Science and Management.18(2), 97-114. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20088302.2020.18.2.7.8
González-Valiente, C. L., León Santos, M., Arencibia-Jorge, R., Noyons, E., & Costas, R. (2019). Mapping the evolution of intellectual structure in information management using author co-citation analysis. Mobile Network Application, 26(6), 2374-2388.
      https://doi.org/10.1007/s11036-019-01231-9
Haridasan, S., & Kulshrestha, V. K. (2007). Citation analysis of scholarly communication in the Journal of Knowledge Organization. Library Review, 56(4), 299-310.
Khasseh, A. A., Mokhtari, H., Lamei Ravandi, S., & Davoodian, M. (2021). Studying the Effect of Digital Natives' ICT-related Attributes on Their Information Literacy Level: the Case Study of Imam Khomeini International University, Qazvin. Library and Information Science Research, 10(2), 208-228. https://doi.org/10.22067/infosci.2021.23941.0 [in Persian].
Khasseh, A. A., Mousavi-Chalak, A., & Shahidi-Moghaddam, A. (2020). Co-word and co-authorship analysis of articles published in the Journal of Health Information Management. Health Information Management, 17(2), 64-72.
      https://doi.org/10.22122/him.v17i2.4077 [in Persian].
Khasseh, A. A., Soheili, F., & Mousavi Chelak, A. (2018). An author co-citation analysis of 37 years of iMetrics. The Electronic Library, 36(2), 319-337.
KhazaiAmin, A., KhazaiIsfahani, M., & Aghaie, H. (2013). The necessity of considering business agility in current organizations. New Management Science Proceeding, the Second. 13 pages. https://civilica.com/doc/231812/ [in Persian].
Khoshzamir, S., Rajaian, A., & Grailu, H. (2013). Introducing a database: an open intellegent control using brain signals. National Conference on Intellegent Systems, the Second. https://civilica.com/doc/276208/ [in Persian].
Kumari, P., & Kumar, R. (2020). Scientometric Analysis of computer science publications in journal and conferences with publication patterns. Journal of Scientometric Resource, 9(1), 54-62. https://doi.org/10.5530/jscires.9.1.6
Li,  B., Hu, K., & Shen, Y. (2020). A scientometric analysis of global terahertz research by web of science data. Ieee Access,8, 59092-56112.
Lis, A., Sudolska, A., Pietryka, I., & Kozakiewicz, A. (2020). Cloud computing and energy efficiency: Mapping the thematic structure of research. Energies, 13(16), p. 4117.
      https://doi.org/10.3390/en13164117
López-Robles, J. R., Cobo, M. J., Gamboa-Rosales, N .K., & Herrera-Viedma, E. (2020). Mapping the Intellectual Structure of the International Journal of Computers Communications and Control: A Content Analysis from 2015 to 2019. In Advances in Intelligent Systems and Computing, Springer International Publishing. (pp. 296–303). https://doi.org/10.1007/978-3-030-53651-0_25
Mingers, J., & Leydesdorff, L. (2015). A review of theory and practice in scientometrics. European Journal of Operational Research, 246(1), 1-19.
      https://doi.org/10.1016/j.ejor.2015.04.002
Mirani, N., SheikhEsmaili, S., & Mirani, V. (2014). Investiggating the knowledge-based economic effects on production growth in Iran. Industrial Management Journal of Hummanities Faculty of Sanandaj Islamic Azad University, 9(2), 77-90.
      https://www.sid.ir/paper/171206/fa [in Persian].
Nasehi, A. (2006). A glance on Iran’s status in science and technology. Libraryanship and Information Science Quarterly, 9(3), 67-84.
Rodríguez-García, A. M., López-Belmonte, J., Agreda-Montoro, M., & Moreno- Guerrero, A. J. (2019). Productive, structural and dynamic study of the concept of sustainability in the educational field. Sustainability, 11(20), P 5613. https://doi.org/10.3390/su11205613
Resto, A (2009). Organizational intelligence: attitudes and habits of Hispanic entrepreneurs in the process of decision-marking and business performance (Publication No. 3379843) [Doctoral dissertation, Walden University, College of Management and Technology]. ProQuest Dissertations & Theses Global. https://B2n.ir/a82701
Sedighi, M. (2015). Analysis of the status of Iranian scientific production in some subject areas by scientometric and social network analysis indicators. Iranian Journal of Information Processing and Management32(4), 967-988.
Shahbahrami, A., Najafi, K., & Najafi, T. (2016) Different Application Fields of Brain Signal Processing in Iran. Signal and Data Processing, 13(3), 129-154.
      https://doi.org/10.18869/acadpub.jsdp.13.3.129 [in Persian].
Soheili, F., Cheshme Sohrabi, M., & Atashpaykar, S. (2015). Co-authorship network analysis of Iranian medical science researchers: A social network analysis.: a social network analysis. Caspian Journal of Scientometrics, 2(1), 24-32.
Soheili, F., Khasseh, A .A., & Koranian, P. (2018). Thematic trends of concepts in Knowledge and Information Science based on co-word analysis in Iran. Librarianship and Information Organization Studies, 29(2), 171-190.
Soheili, F., Khasseh, A. A., & Koranian, P. (2019). Mapping intellectual structure of knowledge and information science in Iran based on co-word analysis. Iranian Journal of Information Processing and Management, 34(4), 1905-1938.
      https://jipm.irandoc.ac.ir/article_699570.html?lang=en [In Persian].
Soheili, F., Khasseh, A. A., Mokhtari, H., & Sadeghi, M. (2022). Factors Affecting the Number of Citations: A Mixed Method Study. Journal of Scientometric Research, 11(1), 1-14. https://dx.doi.org/10.5530/jscires.11.1.1
Soheili, F., Sharif Moghaddam, H., Mousavi Chelak, A., & Khasseh, A. A. (2015). The Most Influential Researchers in iMetrics: A Compound Look at Influence Indicators. Academic Librarianship and Information Research, 49(1), 23-54.
Tavakkolizadeh-Ravari, M., Soheili, F., & Khasseh, A.A. (2019). The Principles of Scientometrics, 350. Tehran: Payame Noor University.
      https://press.pnu.ac.ir/book_30157.html [in Persian].
Zitová, B., & Flusser, J. (2003). Image registarion methods: a survey. Image and Vision Computing. 21(11), 997-1000. https://doi.org/10.1016/S0262-8856(03)00137-9