تحلیلی بر یک دهه تولید علم پژوهشگران ایرانی در سطح ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی ،دانشگاه یزد

2 کارشناسی ارشد علم‌سنجی دانشگاه یزد

3 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی ،دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین سهم هریک از حوزه‌های علوم‌ انسانی، پایه، فنی ‌مهندسی، کشاورزی، دامپزشکی و منابع طبیعی ایران در تولید مقالات منتشر‌شده در نشریات علمی ایران طی سال‌های 13۸0 تا 13۹0 است.
                           
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی علم‌سنجی است و در آن از روش کتابخانه ای استفاده شده است. جامعۀ پژوهش کل مقالات نشریات حوزه‌های علوم‌ انسانی، علوم پایه،‌ فنی‌-مهندسی و کشاورزی، دامپزشکی و منابع طبیعی است که  قبل از سال 1380 تا 1390 اعتبار علمی‌پژوهشی یا علمی‌ترویجی کسب کرده‌اند. فهرست این نشریات از طریق پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، پایگاه مگ­ایران و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی استخراج شده است.
                           
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که حوزۀ علوم ‌انسانی با تعداد 421 مجله و 44416 عنوان مقاله، بیشترین میزان تولید علمی را داشته است. همچنین این حوزه با داشتن هفده حوزۀ فرعی دارای بیشترین زیرحوزه بین حوزه‌های مورد مطالعه بوده است. در حوزۀ کشاورزی رشتۀ زراعت، حوزۀ مهندسی شیمی و نفت و پلیمر و حوزۀ علوم پایه رشتۀ زیست‌شناسی بیشترین تعداد مقالات را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین یافته‌ها نشان داد که متوسط نرخ رشد سالانۀ انتشارات حوزۀ علوم ‌انسانی در طی سال‌های مورد بررسی، 2.26درصد، حوزۀ فنی‌مهندسی 5.89درصد، کشاورزی، دامپزشکی و منابع طبیعی 9.28درصد و حوزۀ علوم ‌پایه 29.2درصد می‌باشد.
                           نتیجه‌گیری: رشد بیشتر تولیدات علمی در برخی از زیرحوزه‌های مورد بررسی می‌تواند نمایانگر نقاط قوت و توسعۀ علمی بیشتر این موارد در سطح ملی باشد و تداوم این وضعیت باید در صدر اولویت‌های توسعۀ علمی کشور قرار گیرد؛ از سوی دیگر، رشد اندک مقالات در برخی از زیرحوزه‌ها نیز باید در سیاست‌گذاری علمی کشور و راه‌اندازی نشریات علمی جدید و نیز در ترویج پژوهش‌های مربوط به این موضوعات بیشتر مورد توجه قرار گیرد. به‌طورکلی رشد شتابان تولیدات علمی فارسی و لاتین نوید رسیدن به چشم‌انداز 1404 را می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A study of one decade of scientific contribution by Iranian researchers to Persian journals

نویسندگان [English]

  • Mohammad Tavkolizadehravary 1
  • Afsaneh Hazeri 1
  • Razieh Nagafi 2
  • Faramarz Soheili 3
1 Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Social Sciences; Yazd University; Yazd, Iran
2 M.Sc. in Scientometrics, Faculty of Social Sciences; Yazd University; Yazd, Iran
3 Assistant Professor of Department of Knowledge and Information Science; Faculty of Psychology and Education; Payame Noor University; Tehran, Iran
چکیده [English]

 Purpose:The purpose of this paper is to examine the levels of contribution by different scientific fields, to the production of scholarly papers published in Persian journals between 2001 and 2011.
Methodology: This is a descriptive survey which uses scientometrics approaches. Research materials include all of the papers related to the fields of humanities, science, engineering, agriculture, veterinary and natural resources which were published in Persian scholar journals during 2001-2011. The list of these journals has been extracted from the Magiran database, the Islamic World Science Citation Database (ISC) and the Scientific Information Database (SID).
Findings: Results reveal that the field of humanities had the highest level of scientific production, with the highest number of journals (421) and the highest number of papers (44416). This field also contained the highest number of subfields (17). Based on the findings, the greatest number of papers in the field of agriculture belongs to the subfield of agronomy; in the field of engineering, it is the subfield of chemistry, oil and polymer; and in the field of science it belongs to the subfield of biology. The average annual growth rate of publications during the research period was 26.2% for the field of humanities, 5.8% for engineering, 28.9% for agriculture, veterinary and natural resources and 29.2% for science.
Conclusion: Further growth in scientific production in some of the subfields of study in most of cases could represent strengths and scientific development at a national level, and the continuation of this situation should be a priority for the country's scientific development. On the other hand, the low growth in some of subfields must be considered in national science policies and launching new journals. Overall, rapid growth in scientific production in Latin and Persian article promise to reach the 1404 Vision goals

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific production
  • Iran
  • Scientometrics
  • Paper publication

مراجع

اسکروچی، رقیه، محمدحسن‌زاده، حافظ، گوهری، محمودرضا و جمشیدی، رضا. (1388). روند رشد مقالات علمی ایرانیان در حوزه‌های پزشکی طی سال‌های 2007-1978. مدیریت سلامت، 12(37)، 29-38.
انصافی، سکینه و غریبی، حسین. (1381). دانش ایران در سطح بین‌المللی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
دهقانپور، نفیسه. (1389). ترسیم نقشۀ علمی ‌تحقیقات مهندسی ایران در پایگاه اطلاعاتی دایالوگ طی سال‌های 1990- 2008. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان.
زوارقی، رسول (1391). ترسیم و تفسیر ساختار فکری در علوم جمهوری اسلامی ایران (1990-2009): بررسی انتقادی. رسالۀ دکتری دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تهران.
 ستوده، هاجر و مرضیه مروتی. (1391). وضعیت تولید علم در حوزۀ حقوق بیماران، در پایگاه‌های استنادی  Thomson Reuters: با نگاهی به سهم ایران در تحقیقات بین‌المللی.مدیریت اطلاعات سلامت، 9(6)، 833-847.
سوری، حمید، بیگدلی، محمدعلی و شهباز، محمد. (1393). بررسی شاخص‌های مهم تحقیق و روند آن در ایران و جهان. مجلۀ نظام تحقیقات سلامت حکیم، 64(17)، 48-55.
صبوری، علی‌اکبر و پورساسان، نجمه (1385). تولید علم در ایران در سال 2005، فصلنامۀ سیاست علمی و پژوهشی رهیافت، 16(37)، 49-52.
 عصاره، فریده و باجی، فاطمه. (۱۳۸۸). تولیدات علمی تأثیرگذار نویسندگان علوم اجتماعی ایران در پایگاه وب آوساینس در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۶، مطالعات کتابداری و علم اطلاعات،  ۳ (۲)، 65-76.
 عصاره، فریده و معرفت، رحمان. (1384). مشارکت پژوهشگران ایرانی در تولید علم جهانی در مدلاین (حوزۀ علوم پایه و بین‌رشته‌ای پزشکی). فصلنامۀ سیاست علمی و پژوهشی. رهیافت، 35، 39-44.
 کشوری، مریم. (1388). بررسی میزان مشارکت علمی نویسندگان ایران در نمایه‌های استنادی علوم، علوم اجتماعی و هنر و علوم‌انسانی در پایگاه wos در سال‌های 2000 تا 2006،  با تأکید بر نقشه علم‌نگاری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد کتابداری، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.
 موسوی موحدی، علی‌اکبر، کیانی بختیاری، ابوالفضل و خان‌چمنی، جمشید. (1382). روش‌های تولید و اشاعۀ یافته‌های علمی، فصلنامۀ سیاست علمی و پژوهشی رهیافت، 13، 31، 5-19.
 موئد، هنگ (1387). تحلیل استنادی در ارزیابی پژوهش. ترجمۀ عباس میرزایی و حیدر مختاری. تهران: چاپار.
نقشۀ جامع علمی کشور. (1386).
 نوروزی چاکلی، عبدالرضا، نورمحمدی، حمزه‌علی، وزیری، اسماعیل و اعتمادی‌فر،علی (1386).تولید علم ایران در سال‌های 2005 و 2006، بر اساس آمارهای پایگاه مؤسسات اطلاعات علمی(آی.اس.آی).فصلنامۀ کتاب،3،71-90.
Belinchon, I., Ramos, J. M., Sanchez-Yus, E., Betlloch, I. (2004). Dermatological scientific production from European Union authors. Scientometrics, 61(2), 271-281.
 Ho, Y., S. (2008). Bibliometric analysis of bio sorption technology in water treatment and from 1991 to 2004. International Journal of Environment and pollution, 34 (1-4), 1-13.
 Mehrdad, M., Heidari, A., Sarbolouki, Mo. N.; Etemad, S. (2004). Basic science in the Islamic Republic of Iran, scientometrics, 61(1), 79-88
 Meng, W., Hu, Z., Liu, W. (2006). Evaluation of basic research in China, Scientometrics, (69)1, 85-101.
 Osareh, F., Wilson, C. S. (1997). Third World Countries Research Publications by Disciplines. A Country by Country Citation Analysis. Scientometrics, 39 (3), 253-260.
 Osareh, F & McCain, K.W. (2008), the Structure of Iranian Chemistry Research, 1990–2006: An Author Co-citation Analysis. JOURNAL OF THE AMERICAN SOCIETY FOR INFORMATION SCIENCE AND TECHNOLOGY, 59(13), 2146–2155.
 Osareh, F., Khademi, R. (2010), visualizing the Intellectual structure of Iranian physicists in SciSearch, 1990–2009: an Author Co-Citation Analysis (ACA). International Journal of Information Science and Management , 10(2), 57-69.
Osareh, F. (1996). Evaluation and Measurement of Third World countries’ research publications: a citation and country-by-country citation study. (PhD. Dissertation. The University New South Wales, Sydney: Australia).
  Sengupta, I.N. (1989). The growth of knowledge and literature in neuroscience. scientometrics, 17 (3-4), 253-288
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار