شناسایی و طبقه‌بندی اهداف، مخاطبان و چالش‌های مراکز علم‌سنجی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علم‌سنجی، دانشگاه شاهد

2 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شاهد

3 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شاهد

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با مطالعه مراکز علم‌سنجی دانشگاه‌های علوم پزشکی، به شناسایی و طبقه‌بندی اهداف، مخاطبان و چالش‌هایی که این مراکز با آنها روبه‌رو هستند می‌پردازد.
روش‌شناسی: این تحقیق از نوع کیفی کاربردی علم‌سنجی است که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل خبرگان و همچنین دست‌اندرکاران فعالیت‌های علم‌سنجی در دانشگاه‌های علوم پزشکی است. تحقیق حاضر از نوع کیفی است و گردآوری اطلاعات با استفاده از تکنیک مصاحبه بین جامعه آماری صورت گرفته است.  
یافته‌ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل محتوای کیفی مصاحبه‌ها به سبک گرانددتئوری، منجر به استخراج دو مقولۀ اصلی به‌عنوان اهداف مراکز علم‌سنجی شامل «برنامه‌ریزی و نگاشت علمی-پژوهشی» و «توسعه و ارتقای سطح پژوهش» شده است. همچنین مخاطبان شناسایی‌شده برای مراکز علم‌سنجی در دو گروه اصلی «مخاطبان درون‌دانشگاهی» و «مخاطبان برون‌دانشگاهی» تقسیم شدند. چالش‌های پیش روی مراکز علم‌سنجی نیز در دو مقوله اصلی: «چالش‌های مرتبط با رسمیت و ساختار سازمان» و «ترجمان دانش» شناسایی و استخراج شدند.
نتیجه‌گیری: شناسایی و دسته‌بندی اهداف، گروه‌های مخاطب و همچنین تعیین مشکلات پیش روی مراکز علم‌سنجی گام‌های اولیه در راستای بهینه‌سازی این مراکز و کاربردی‌کردن آنها هستند که درمجموع باعث کمک به پژوهش و تولید علم در دانشگاه‌های علوم پزشکی خواهند شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifica-tion and classification of the aims, audiences and challenges of scien-tometrics departments in Iranian medical universities

نویسندگان [English]

  • FATEMEH Atash Deligani 1
  • Said Asadi 2
  • Hamzeali Noormohammadi 3
1 Master’s in Scientometrics, Depart-ment of Information Science and Knowledge Studies, Shahed University
2 Assistant Professor, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, Shahed University
3 Associate Professor, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, Shahed University
چکیده [English]

Purpose: This research investigates the aims, audiences and challenges that the scientometrics departments of Iranian medical universities are faced with.
Methodology: The present research is an applied survey in which qualitative methods are utilized. The research population consists of the Iranian scientometricians as well as the staff and managers involved in scientometrics and research offices in three medical universities in Tehran i.e. Tehran University of Medical Sciences (TUMS), Iran University of Medical Sciences (IUMS) and Shahid Beheshti University of Medical Sciences (SBUMS). In total 25 people were interviewed and the data were processed in a grounded theory method in which main categories and sub-categories were identified.
Findings: Two main categories were identified as the aims of the departments: (1) science planning and mapping; and, (2) research promotion and development. The potential audiences of the scientometrics departments are categorized as internal and external groups where internal audiences are those who work in the university. The main challenges the scientometrics departments in medical universities are faced with can be categorized as: (1) organizational structure; and (2) knowledge interpretation.
Conclusion: The categories and subcategories explored for the scientometrics departments in medical universities can help better understanding of such departments in universities and can facilitate development of scientometrics departments and programs in other universities and institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientometrics
  • Scientometrics departments
  • Medical universities
  • Iran
  • Grounded theory
ادیب حاج‌باقری، محسن (1385). روش تحقیق گرانددتئوری: راه و روش نظریه‌پردازی در علوم انسانی و بهداشتی قابل استفاده برای محققان. تهران: انتشارات بشری.
جلالی، رستم (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت1(4):320-310.
جمالی مهمویی و همکاران (1389). روند پژوهش‌های علم‌سنجی و کتاب‌سنجی در ایران. فصلنامه اطلاع‌شناسی.8 (3): 196.
حیدری، غلام (1386). رویکردی انتقادی به مطالعات حوزه علم‌سنجی و اطلاع‌سنجی، سخنرانی ارائه‌شده در اولین همایش علم‌سنجی در علوم پزشکی، اصفهان، 15 الی 16 اسفند.
شایان‌مجد، مجید (1392). زمینه‌یابی ایجاد واحدهای علم‌سنجی در کتابخانه‌های دانشگاهی بر اساس مدل SWOT. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شاهد.
شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی (1383). شاخص‌های ارزیابی آموزش عالی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی.
صلصالی، مهوش؛ فخر موحدی، علی و چراغی، محمدعلی (1386). گرانددتئوری در علوم پزشکی (فلسفه و اصول کاربردی). تهران: بشری.
عصاره، فریده و برایور، رباب (1390). بررسی بروندادهای علمی حوزه‌های کتاب‌سنجی، علم‌سنجی و اطلاع‌سنجی در نمایه استنادی علوم اجتماعی به‌منظور یافتن تمایزها و شباهت‌های بین این سه حوزه. کتابداری و اطلاع‌رسانی. 14(4): 142- 162.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1391). نقش و جایگاه مطالعات علم‌سنجی در توسعه. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات.27(3): 736- 723.
یمنی دوزی سرخابی، محمد (1388). رویکردها و چشم‌اندازهای نو در آموزش عالی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
Glaser, J., & Laudel, G. (2001). Integrating scientometric indicators into sociological studies: methodical and methodological problems. Scientometrics, 52(3), 411-434.
Leydesdorff, L. (2001). The challenge of scientometrics: The development, measurement, and self-organization of scientific communications. Universal-Publishers.‏
Nieswiadomy, R. M. (1998). Foundations of nursing research. Appleton & Lange.‏
Stenbacka, c. (2001). Qualitative research require concepts of its own. Management Decision, (39)7.
Streubert HJ, Carpenter DR. (2003). Qualitative research in nursing, advancing the humanistic imperative. Philadelphia: Lippincott.
Tolsma Marie T, & Brockopp D. (2003). Fundamentals of nursing research. Boston: Jones and Bartlet pub.
Vinkler, P. (2010). The Evaluation of Research by Scientometric Indicators. Oxford: Chandos.