بررسی تولیدات علمی حوزه موضوعی هوش مصنوعی در کشورهای خاورمیانه طی سال‌های 1996 تا 2014

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه الزهرا

2 استاد، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه الزهرا

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت تولیدات علمی کشورهای خاورمیانه در حوزه هوش مصنوعی طی سال‌های 1996 تا 2014 میلادی و میزان پیشرفت علمی آنهاست.
روش‌شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش‌های توصیفی- کاربردی علم‌سنجی است که با استفاده از روش کتابخانه‌ای به انجام رسیده است. با جستجوی انجام‌شده در پایگاه اسکوپوس، درمجموع 376709 مدرک طی محدوده سال‌های مربوطه در حوزه موضوعی موردنظر به‌دست‌آمد. سپس از طریق سایمگو و نمایه نوآوری جهانی و با استفاده از نرم‌فزار اکسل تحلیل‌های لازم روی آنها انجام گرفت.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که کشورهای خاورمیانه، تنها 03.‌4 درصد انتشارات جهان در حوزه هوش مصنوعی را به خود اختصاص داده‌اند. ایران از نظر تعداد تولیدات علمی و تعداد مدارک قابل استناد در رتبه 17 جهانی و با تولید 5156 مدرک دارای رتبه اول در خاورمیانه است. در زمینه همکاری با سایر کشورها و از نظر شاخص‌های هیرش، تعداد استنادهای تعلق‌گرفته، تعداد استناد در هر مدرک و پیشرفت علمی رژیم اشغالگر قدس و از نظر تعداد خوداستنادی، ترکیه جایگاه نخست را در بین کشورهای منطقه دارند.
نتیجه‌گیری: کشور ایران رتبه اول را در خاورمیانه از نظر تعداد تولیدات علمی در حوزه موضوعی هوش مصنوعی داراست اما از نظر وضعیت استنادی، مشارکت بین‌المللی در تولید علم و پیشرفت علمی نیاز به تقویت و توسعه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Scientific publications in the subject area of Artificial Intelligence in Middle Eastern countries during 1996 to 2014

نویسندگان [English]

  • Mahbobeh Farzin Yazdi 1
  • Said Rezaei Sharifabadi 2
1 PhD candidate, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, Alzahra University
2 Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Alzahra University
چکیده [English]

Purpose: The aim of this study was to investigate the scientific output of the Middle East countries in the field of artificial intelligence from 1996 to 2014.
Methodology: In this study, bibliometrics methods have been used. With the search conducted in the Scopus database, a total of 376 709 documents were obtained within the range of the target years. Then through SCIMAGO and and Global Innovation Index and using Excel software necessary analyzes were performed.
Findings: The results showed that Middle East countries had produced only 4.03 percent of world publications in the field of artificial intelligence. In terms of scientific production and the number of documents cited, Iran ranks17 in the world and based on the same indicator it has ranked first in the Middle East with producing 5156 document. In cooperation with other countries and H index, citations and the number of citations per document Israel and based on the number of self-citations, Turkey rank first among the countries of the region.
Conclusion: Iran ranks first in the Middle East in terms of scientific production in the field of artificial intelligence but needs to strengthen the citations and the international cooperation in science and development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Artificial intelligence
  • Middle East
  • Scientometric
  • Iran
اسکروچی، رقیه؛ احتشام، حمیده؛ حقانی حمید. (1389). تولیدات علمی رشته دندانپزشکی در مجلات ایرانی در سال‌های ۱۳۵۸-۱۳۸۵. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ۲۶ (۱): ۱۰۹-۱۱۹.
باجی، فاطمه؛ پارسایی محمدی، پرستو؛ صباغی‌نژاد، زیور (1390). بررسی تولیدات علمی حوزه پزشکی کشورهای خاورمیانه در پایگاه استنادی اسکوپوس(Scopus)  در سال‌های 2001- 2010. در مجموعه مقالات سومین همایش ملی پژوهش و تولید علم در حوزه پزشکی، به کوشش موسی یمین فیروز، افشین موسوی چلک، آرام تیرگر. تهران: کتابدار، 15-30.
بیگلو، محمدحسین؛ شاه خدابنده، سوسن؛ اسدی، مسعود (1391). تولیدات علمی ایران در زمینه سرطان پستان در پایگاه مدلاین و مقایسه آن با سایر کشورهای خاورمیانه. مدیریت اطلاعات سلامت، 9 (1): 110-119.
بهرام‌زاده، حسینعلی؛ محمدزاده، جواد (1384). چالش‌های فرهنگی تولید علم در خاورمیانه. مدیریت، 14 (99-100): 18-24.
پرچمی، داوود (1390). مطالعه تطبیقی رابطه نظم در جامعه و پیشرفت علمی. تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، 61 (4)، 65-102.
دیده‌گاه، فرشته؛ دیده‌گاه، آرزو (1390). بررسی انتشارات علمی کشورهای خاورمیانه در نمایه استنادی علوم اجتماعی طی سی سال اخیر. علوم و فناوری اطلاعات، 26 (3): 717-734.
رحیمی، فروغ؛ دیده‌گاه، فرشته (1388). مطالعه مقاله‌های داغ کشورهای خاورمیانه در پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI). پیام کتابخانه، 15(4): 81-101.
رمضانی، هادی؛ علیپور حافظی، مهدی؛ مؤمنی، عصمت (1393). نقشه‌های علمی: فنون و روش‌ها. فصلنامه ترویج علم، 5(6): 53-84.
عابدی جعفری، حسن؛ ابویی اردکان، محمد؛ آقازاده، فتاح؛ دلبری راغب، فاطمه (1390). روش‌شناسی ترسیم نقشه‌های علم: مطالعه موردی ترسیم نقشه علم مدیریت دولتی. روش‌شناسی علوم انسانی، 17(66): 53-69.
عباسی، فهیمه؛ زرداری، سولماز (1390). تولیدات علمی ایران در حوزه موضوعی دندانپزشکی و بررسی جایگاه ایران در مقایسه با سایر کشورهای خاورمیانه (1996-2009). در مجموعه مقالات سومین همایش ملی پژوهش و تولید علم در حوزه پزشکی، به کوشش موسی یمین فیروز، افشین موسوی چلک، آرام تیرگر. تهران: کتابدار، 249-268.
علیجانی، رحیم؛ کرمی، نوراله (1386). بررسی بیست سال تولید علم ایران بر اساس پایگاه اطلاعاتی آی. اس. آی (1987-2006). اطلاع‌یابی و اطلاع‌رسانی، 5: 40-44.
کرمی، نوراله؛ علیجانی، رحیم؛ وزیری، اسماعیل (1389). ده سال تولید علم در خاورمیانه بر اساس داده‌های پایگاه اطلاعاتی آی. اس. آی- 1998 الی 2007. مطالعات خاورمیانه، 60: 123-148.
مسگرپور، بیتا؛ اعتمادی، آرش؛ فتوحی، اکبر؛ کبریایی‌زاده، عباس؛ و یونسیان، مسعود (1388). روند تحقیقات علوم دارویی در ایران در مقایسه با کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی: یک مطالعه علم‌سنجی. مدیریت سلامت، 6 (2)، 141-151.
موسوی، میر فضل اله (1383). رتبه‌بندی تولید علم در 50 کشور اول جهان. رهیافت، 32: 37-57.
نظرزاده زارع، محسن؛ جمالی، احسان؛ آرئین، محمدعلی؛ اسکورچی، رامتین؛ نصیری فیروز، علیرضا (1393). مقایسه تولیدات علمی ایران با کشورهای رقیب خاورمیانه در حوزه تعلیم و تربیت. مجله علم‌سنجی کاسپین، 1 (2): 22-31.
نورافروز، علی حسین؛ واعظی، رضا (1395). بررسی تولیدات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایگاه استنادی اسکوپوس. فصلنامه مطالعات دانش‌شناسی، 2 (6): 41-60.
نوروزی چاکلی، علیرضا؛ حسن‌زاده، محمد (1388). تولیدات علمی نمایه شده ایران و کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه در WOS (2003-2007). دانش‌شناسی، 2 (6)، 89-103.
ولایتی، خالید؛ نوروزی، علیرضا (1387). بررسی میزان همکاری‌های علمی ایران و کشورهای هم‌جوار در تألیف مشترک از سال 1990 تا 2007. سیاست علم و فناوری، 1(4): 73-82.
Aghaei Chadegani, A., Salehi, H., Yunus, M. M., Farhadi, H., Fooladi, M., Farhadi, M., & Ale Ebrahim, N. (2013). A comparison between two main academic literature collections: Web of Science and Scopus databases. Asian Social Science, 9(5), 18-26.
Al-Khalifa, H. S. (2014). Scientometric assessment of Saudi publication productivity in computer science in the period of 1978-2012. International Journal of Web Information Systems, 10 (2), 194 – 208.
Altun, D., Dabak, O., Hacıhamdioğlu, D.Ö. (2015). Scientific publications in pediatrics over the last ten years in Turkey and worldwide. Turkish Journal of Pediatrics, 57(2), 117-122.
Archambault, Eric (2010). 30 years in science, secular movements in knowledge creation. Canada USA: Science-Metrix Inc.
Boyle, F., Sherman, D. (2006). Scopus: The product and its development. The Serials Librarian, 49(3), 147-153.
Günay, R., Aydın, H. (2015). Inclinations in Studies into Multi cultural Education in Turkey: A Content Analysis Study. Education & Science/Egitim ve Bilim. 40 (178), 1-22.
Peykari, N., Djalalinia, S., Kasaeian, A.Naderimagham, S.Hasannia, T.Larijani, B.Farzadfar, F.a (2015).  Diabetes research in Middle East countries; A scientometrics study from 1990 to 2012, Journal of Research in Medical Sciences. 20(3), 253-262.
Vieira, E. S., Gomes, J. A. (2009). A comparison of Scopus and Web of Science for a typical university. Scientometrics, 81(2), 587-600.
Yasgul, Y.S.; guris, B. (2015). Causality between research output in the field of biotechnology and economic growth in Turkey. Quality and Quantity, 1-12.
Zyoud, S.H.Al-Jabi, S.W.Sweileh, W.M.Awang, R (2014). A bibliometric analysis of toxicology research productivity in Middle Eastern Arab countries during a 10-year period (2003-2012). Health Research Policy and Systems, 12 (1), 4.