بررسی وضعیت کشورهای اسلامی از نظر فقر علمی در حوزه علوم پزشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه اصفهان

2 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه پیام نور

3 کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی همدان

چکیده

هدف: مطالعه و تغییر و تحول علوم پزشکی از منظرگاه تولید علم و آسیب‌شناسی رشته‌های مختلف آن و سرانه علم تولیدشده، اهمیت زیادی برای ترسیم مسیر آینده حرکت خواهد داشت و به‌طور خاص یافته‌های پژوهش حاضر منجر به روشن‌کردن جایگاه و موقعیت کشور در تولید علم در علوم پزشکی و مقایسه آن با کشورهای اسلامی خواهد شد. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی خط فقر علمی کشورهای جهان اسلام در حوزه علوم پزشکی است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضـر از نظر هدف کـاربردی بـوده و بـا اسـتفاده از شاخص‌های علم‌سنجی انجـام شده است. داده‌های این پژوهش از وبگاه علوم استخراج شده است. جامعه این پژوهش، تمامی مدارک نمایه‌شدۀ حوزه علوم پزشکی مربوط به کشورهای اسلامی در وبگاه علوم در بازه زمانی 1978 تا 2014 است.       
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد رتبه کشورهای اسلامی در تولیدات علوم پزشکی بر اساس تعداد مدارک نمایه‌شده در وبگاه علوم، ترکیه با انتشار 172072 مدرک و توان علمی 62.‌‌‌‌‌‌‌‌41 اول، کشور مصر با انتشار 30208 توان علمی 31.‌‌‌‌‌‌‌‌7، در رتبه دوم قرار دارد. رتبه سوم نیز متعلق به کشور عربستان سعودی است که با 29117 مدرک توان علمی 04.‌‌‌‌‌‌‌‌7 و کشور ایران نیز با 27799 مدرک و توان علمی 72.‌‌‌‌‌‌‌‌6، رتبه چهارم در بین کشورهای اسلامی را به خود اختصاص داده است.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان‌دهنده آن است که سهم کشورهای اسلامی، در زمینه تولیدات علوم پزشکی به‌عنوان گروهی از کشورهای در حال رشد، از کل تولیدات علمی جهان بسیار اندک بوده و به نظر نمایانگر جایگاه تاریخی و موقعیت فعلی بعضی از کشورهای اسلامی صاحب نام در حوزه پزشکی نبوده و توجه و تلاش بیشتر پژوهشگران این کشورها را در این حوزه می‌طلبد تا با تکیه به نتایج حاصل از پژوهش‌ها مدیران و سیاست‌گذاران حوزه‌های پزشکی در منطقه بتوانند برنامه‌‌های عملیاتی موفق‌تری را به اجرا درآورند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Status of Scientific Poverty of Islamic Countries’ Researchers in Medical Sciences

نویسندگان [English]

  • Ali Mansoori 1
  • Faramarz Soheili 2
  • Parisa Ghazvineh 3
1 Assistant Professor, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, University of Isfahan
2 Associate Profes-sor, Department of Information Sci-ence and Knowledge Studies, Payame Noor Uni-versity
3 M.A. student of In-formation Science and Knowledge Studies, Islamic Azad University of Hamedan
چکیده [English]

Purpose: Science and production is a consequence of research which is the main duty of universities and research centers. There are indicators which determine the differences among countries. Measuring and assessing research results offer suitable techniques for financial and organizational planning. The aim of this study is to determine the extent of science poverty of Islamic countries in medical sciences.
Methodology: The research method is descriptive-applied and scientometrics indicators have been used. Research data extracted from the Web of Science Database in May 2014. The research community consisted of all scientific products of the Islamic countries in the field of medical sciences from 1978 to 2014.
Findings: findings showed that Turkey ranked first with publishing 172072 documents and 41.62 scientific competency, Egypt ranked second with publishing 30208 documents and 7.31 scientific competencies, Saudi Arabia ranked third with publishing 29117 documents and 7.04 scientific competencies, Iran ranked fourth with publishing 27799 documents and 6.72 scientific competencies.
Conclusion: Results showed that the contribution of Islamic countries - as a group of developing countries - in the field of medical sciences is very low compared to the total scientific output of the world, and these countries need harder work. Despite all efforts made so far, we need more attention and scientific products in this area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific production
  • Scientometrics
  • scien-tific poverty
  • Islamic countries
  • Medical sciences

مراجع

سپهردوست، حمید. (1390). عوامل مؤثر بر توسعه‌یافتگی از دیدگاه شاخص‌های سلامت. مدیریت اطلاعات سلامت. 8 (2): 258-264.
سهیلی، فرامرز، زاهدی، راضیه، ملکی، مریم و دانش، فرشید. (1392). تحلیل خط فقر علمی دانشمندان ایرانی و مقایسه آن با دانشمندان کشورهای برتر اسلامی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 28 (4): 894-879.
‫صالح‌‌‌زاده، صادق و بیات، مهدی. (1388). جهش علمی ایران در طی یک دهه (1998 - 2008)، 44: 30-36.
صالح‌‌زاده، صادق و بیات، مهدی. (1387). خط فقر در علم، کجا و چگونه؟ رهیافت، 42، 38-44.
عرفان‌منش، محمدامین. (1395). مقاله‌های بین‌المللی پراستناد علوم پزشکی کشور در پایگاه اسکوپوس: ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴. مدیریت سلامت. ۱۹ (۶۶) :۹۱-۱۰۱
عرفان‌منش، محمدامین و رحیمی، ماریه. (1393). مطالعه تولیدات، اثرگذاری و مشارکت علمی کشورهای منطقه خاورمیانه در پایگاه اسکوپوس. مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات، 2(98)، 120-137.
کرامت‌فر، عبدالصمد، نوروزی چاکلی، عبدالرضا و اسپرایین، فرشته. (1394). کیفیت یا کمیت؟ ارزیابی تطبیقی تولید علم ایران، ترکیه و مالزی طی سال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های 1996-2013. علم‌سنجی کاسپین، 2(1)، 38-33.
کرمی، نورالله، علیجانی، رحیم و وزیری، اسماعیل. (1385). ده سال تولید علم در خاورمیانه بر اساس داده‌های پایگاه اطلاعاتی آی. اس. آی (1998الی 2007). فصلنامه مطالعات خاورمیانه، 60: 123-148.
گزنی، علی و بینش، مژگان. (1386). بررسی جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بین کشورهای اسلامی. رهیافت، 41، 41-50.
معمار، ثریا. (1383). بررسی جامعه‌شناختی موانع توسعه علمی در ایران. رساله دکترای جامعه‌شناسی، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
منصوری، علی، و عصاره، فریده. (1389). کشورهای پیشرو علمی جهان اسلام در پایگاه وب آو ساینس. فصلنامه کتاب، 21(1): 146-169
نوروزی چاکلی، عبدالرضا، نورمحمدی، حمزه علی و وزیری، اسماعیل. (1385). تولید علم ایران در سال‌های 2005 و 2006 بر اساس آمار پایگاه‌های مؤسسه اطلاعات علمی(آی. اس. آی). فصلنامه کتاب، 18(3): 65-71.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا و طاهری، بهجت. (1394). تحلیل مقایسه‌ای رابطه دانشگاه و صنعت در ایران و ترکیه: مطالعه علم‌سنجی. علم‌سنجی کاسپین، 2(1)، 39-49.
نیرنیا، اکرم، طباطبایی‌فر، احمد و موسوی موحدی، علی‌اکبر. (1385). وضعیت پژوهش علمی ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان اسلام. رهیافت، 38، 22-30.
Anwar, M., & Abu Bakar, A. (1997). Current state of science and technology in the Muslim world. Scientometrics, 40(1), 23-44.
Cheng, T., & Zhang, G. (2013). Worldwide research productivity in the field of rheumatology from 1996 to 2010: a bibliometric analysis. Rheumatology, 52(9), 1630-1634.
Daar, D. A., Gandy, J. R., Clark, E. G., Mowlds, D. S., Paydar, K. Z., & Wirth, G. A. (2016). Plastic surgery and acellular dermal matrix: highlighting trends from 1999 to 2013. World journal of plastic surgery, 5(2), 97.
Dong, Y., & Hauschild, M. Z. (2017). Indicators for environmental sustainability. Procedia CIRP, 61, 697-702.
Edgerton, D., & Hughes, K. (1989). The poverty of science: a critical analysis of scientific and industrial policy under Mrs Thatcher. Public Administration, 67(4), 419-433.
Falagas, M. E., Karavasiou, A. I., & Bliziotis, I. A. (2006, a). A bibliometric analysis of global trends of research productivity in tropical medicine. Acta tropica, 99(2), 155-159.
Falagas, M. E., Papastamataki, P. A., & Bliziotis, I. A. (2006, b). A bibliometric analysis of research productivity in Parasitology by different world regions during a 9-year period (1995–2003). BMC infectious diseases, 6(1), 56-60.
Feist, G. J. (1997). Quantity, quality, and depth of research as influences on scientific eminence: Is quantity most important? Creativity Research Journal, 10(4), 325-335.
Kaur, J., Ferrara, E., Menczer, F., Flammini, A., & Radicchi, F. (2015). Quality versus quantity in scientific impact. Journal of Informetrics, 9(4), 800-808.
Manzano-Agugliaro, F., Alcayde, A., Montoya, F. G., Zapata-Sierra, A., & Gil, C. (2013). Scientific production of renewable energies worldwide: an overview. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 18, 134-143.
Ortiz-Martínez, Y. (2017). Estudio de la producción científica sobre Hantavirus en Latinoamérica y el Caribe. Medicina Clínica, 148(12), 575-576.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار