مطالعۀ شدت استناد به پروانه‌های ثبت اختراع در مقالات مجلات شیمی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه یزد

2 . دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه یزد

3 کارشناس ارشد علم‌سنجی دانشگاه یزد

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی میزان استناد مقالات حوزۀ شیمی ایران به پروانه‌های ثبت اختراع در فاصلۀ سال‌های 1381ـ۱۳۹۰ برای نشریات فارسی و 2002ـ۲۰۱۱ برای نشریات انگلیسی‌زبان است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی علم‌سنجی است که با روش‌های کتابخانه‌ای و تحلیل استنادی و با تأکید بر مطالعۀ روابط استنادی معکوس انجام شده است. جامعۀ پژوهش را کلیۀ مقالات تمام متن علمی‌پژوهشی حوزۀ شیمی ایران، نمایه‌شده در بانک اطلاعات نشریات کشور و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، به زبان فارسی، بین سال‌های 1381 تا 1390 و زبان انگلیسی بین سال‌های 2002 تا 2011 تشکیل می‌دهد که درمجموع، 3268 عنوان بوده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌های پژوهش با استفاده از آزمون‌های آماری مجذور کا (Chi-square test) و رسم نمودارهای پراکندگی با استفاده از نرم‌افزارهای اس.پی.اس.اس. و اکسل صورت گرفته است.        
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رشد مقالات ایرانی حوزۀ شیمی و همچنین فهرست ارجاعات مقالات این حوزه، در طول دورۀ موردبررسی از رابطه نمایی مثبت تبعیت کرده است. از دیگر یافته‌های پژوهش، این است که با وجود رشد زیاد مقالات و فهرست ارجاعات مقالات این حوزه، میزان استناد مقالات به پروانه‌های ثبت اختراع در طول سال‌های موردبررسی، تغییر محسوسی نکرده است. در بررسی رابطۀ بین حوزۀ موضوعی و میزان استناد به پروانه‌های ثبت اختراع نیز مشخص شد که در حوزۀ مهندسی شیمی، بیشتر از حوزۀ شیمی به این دسته از منابع استناد شده است. مقایسۀ میزان استناد به پروانه‌های ثبت اختراع در مقالات ایرانی نمایه‌شده در آی.اس.آی با مقالات ایرانی غیر آی.اس.آی حوزۀ شیمی نیز نشان‌دهندۀ این است که مقالاتی که در آی.اس.آی نمایه نشده‌اند، بیشتر از مقالات نمایه‌شده در آی.اس.آی به پروانه‌های ثبت اختراع استناد کرده‌اند. یافته‌های پژوهش همچنین حاکی از این است که پژوهشگران ایرانی در 80درصد موارد به پروانه‌های ثبت اختراع آمریکا استناد نموده‌اند.
نتیجه‌گیری: رشد نامحسوس استناد به پروانه‌های ثبت اختراع در مقالات حوزۀ شیمی کشور، نشانه‌ای از وجود پیوند ضعیف بین علم و فناوری در این حوزه است که ممکن است به دلایل مختلف، از جمله عدم توجه به کاربردی نمودن نتایج پژوهش‌های علمی شکل گرفته باشد. مطالعۀ وضعیت موجود به‌منظور ارائۀ راهکارهای مناسب برای تقویت تعامل بین جوامع علمی و صنعتی می‌تواند به توسعۀ قلمرو علم و فناوری کمک کند و در سیاست‌گذاری‌های مربوطه مفید واقع گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Patent Citation Intensity in Iranian Chemistry Journal Papers

نویسندگان [English]

  • Afsaneh Hazeri 1
  • Mohammad Tavakolizadeh 2
  • elaheh shahbazi manshadi 3
1 Assistant Professor, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, School of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 Assistant Professor, Department of In-formation Science and Knowledge Studies, School of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
3 M.Sc. Student of Scientometrics, School of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Purpose: The evaluation of the links between science and technology has become a critical issue for policy makers in these fields. Several methods are in use for the evaluation of the linkage between science and technology, using citation metrics. This study aims to explore the patent citations intensity in Iranian journal papers in the field of chemistry during 2002-2011.
Methodology: This study is a descriptive survey which has been conducted using the reverse citation relations approach. It covers all Iranian journal papers in the field of chemistry indexed in Magiran and SID databases between 2002 and2011, which consists of 3268 titles. Analysis of research data was done by chi-square tests and scatter plots were drawn using S.P.S.S. and Excel.
Findings: The results revealed that although the list of references in the articles relating to this field has grown, the citation to patents during the years of the study period has practically remained the same. According to the findings, the ratio of citations to patents was higher in the field of chemical engineering than in the field of chemistry. From the findings it is also apparent that in 80% of cases, the authors have cited US patents much more than the patents from other countries.
Conclusion: The insignificant rate of growth in the number of citations to patents in Iranian chemistry papers is an evidence of a weak linkage between science and technology in this field. The study of current status will help the improvement of the linkage between these two sectors.
Keywords: Chemistry, Journal papers, Growth, Citation Analysis, Patents, Science and technology link.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chemistry
  • Journal papers
  • Growth
  • Citation Analysis
  • Patents
  • Science and technology link

مراجع

امیری، سعید، نیکنام، نادر و صاحبی‌نژاد، مجید. (1387). بررسی آماری وضعیت تولید فناوری و ثبت اختراعات مرتبط با فناوری نانو در کشورهای مختلف. سیاست علم و فناوری، 1 (3)، 1ـ12.
شهرابی فراهانی، محمد. (1391). رشد علمی یا رشد تعداد مقالات علمی. بازیابی‌شده در 12 دی 1393، از:
http: //‌www.magiran.com/‌npview.asp?ID=2487100
صادقی، فؤاد، جمشیدی، مریم و کلانتری، عمار. (1391). چالش نظریه‌‌‌پردازی و علم افزایی در تولیدات علمی ایران. فلسفه علم، 2 (2)، 51ـ73.
عبدخدا، محمد هیوا، نوروزی، علیرضا و راوند، سامان. (1390). تحلیل موضوعی پروانه‌های ثبت اختراع مخترعان ایرانی در پایگاه‌های بین‌المللی ثبت اختراع در فاصلۀ سال‌های 1976ـ۲۰۱۱. پیاورد سلامت، 5 (5)، 42ـ51.
گرجی‌زاده، داود. (1390). تجزیه‌وتحلیل تولیدات علمی حوزۀ «اقتصاد- بازرگانی» ایرانیان در نمایۀ استنادی علوم. دانش‌شناسی، 4 (15)، 77ـ88.
نوروزی‌چاکلی، عبدالرضا. (1390). آشنایی با علم‌سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشه‌ها). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)؛ مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی و دانشگاه شاهد، مرکز چاپ و انتشارات.
ولایتی، خالید و نوروزی، علیرضا (1388). بررسی میزان همکاری علمی ایران در پروانه‌های ثبت اختراع طی سال‌های 1975ـ۲۰۰۷. کتاب ماه کلیات، 13 (1)، 62ـ65.
Ali, Mina. (2009). Information Diffusion between Patent and Scientific Articles for Identifying Future R&D and Business Opportunities. (Master), Tarbiat modares & lulea university.
Archambault, E,. (2010). 30 Years in Science Secular Movements in Knowledge Creation.
Bassecoulard, E., & Zitt, M,. (2004). Patent & Publications. Handbook of Quantitative Science & Technology research. Netherlands, Kluwer Academic, 665- 694.
Collins, P., & Wyatt, S. (1988). Citations in patents to the basic research literature. Research Policy, 17(2), 65-74.
Glanzel, W & Meyer, M,. (2003). Patents Cited ln the Scientific Literature: An Exploratory Study of Revers Citation Relations. Scientometrics, 58 (2), 415- 428.
Hall, B. H., Mairesse, J., & Turner, L. (2007). Identifying age, cohort, and period effects in scientific research productivity: Discussion and illustration using simulated and actual data on French physicists. Econ. Innov. New Techn., 16(2), 159-177.
Hicks, D., (2000). 360 Degree linkage analysis. Research Evaluation, 9(2), 133-143.
Kowalski, T. J., Maschio, A., & Megerditchian, S. H., (2003). Dominating global intellectual property: Overview of patentability in the USA, Europe and Japan. Journal of commercial biotechnology, 9(4), 305-331.
Li, X.; Lin, Y.; & Chen, H. (2006). Worldwide nanotechnology development: a comparative study of USPTO, EPO, and JPO patents. University of Arizona, Intellectual Properties Lab.
McMillan, G. S., Narin, F., & Deeds, D. L., (2000). An analysis of the critical role of public science in innovation: the case of biotechnology. Research policy, 29(1), 1-8.
Meyer, M., Debackere, K., & Glänzel, W., (2010). Can applied science be ‘good science’? Exploring the relationship between patent citations and citation impact in nanoscience. Scientometrics, 85(2), 527-539.
Narin, F., E. Noma. (1985). Is Technology becoming Science ?. Scientometrics, 7, 369- 381.
Narin, F., Hamilton, K&Olivastro, D,. (1995). Linkage between Agency Supported Research and Patented Industrial Technology. Research Evaluation, 5: 183- 187.
Narin, F., Hamilton, K&Olivastro, D,. (1997). The Increasing Linkage between U. S Technology & Public Science. Research Policy, 26: 317-330.
Neuhäusler, P., Frietsch, R., Schubert, T., & Blind, K. (2011). Patents and the financial performance of firms-An analysis based on stock market data (No. 28). Fraunhofer ISI discussion papers innovation systems and policy analysis.
Ziman, J., (1984). An Introduction to Science Studies. Cambridge: Cambridge University Press.
Narin, F., & Olivastro, D., (1998). Linkage between patents and papers: An interim EPO/‌US comparison. Scientometrics, 41(1-2), 51-59.
Narin, F., (2000). Tech-line background paper. CHI Research, Inc., Haddon Heights, NJ, available in: http: // www. Chiresearch. Com.
Van Looy, B., Magerman, T., & Debackere, K., (2007). Developing technology in the vicinity of science: An examination of the relationship between science intensity (of patents) and technological productivity within the field of biotechnology. Scientometrics, 70(2), 441-458.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار