ارائه الگوی نظام‌های شتاب‌دهنده تولید علم از نظر اعضای هیئت علمی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه‌های‌ دولتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و عوامل مؤثر بر شتاب‌دهنده‌های تولید علم از نظر اعضای هیئت علمی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه‌های دولتی ایران و ارائه الگوی مناسب جهت اجرا در دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور انجام شده است.
روش‌شناسی: این پژوهش، آمیخته از نوع اکتشافی متوالی و با تلفیق دو روش کیفی و کمّی (توصیفی-‌پیمایشی) انجام شده است. جامعه آماری پژوهش در دو بخش کیفی و کمی به‌ترتیب شامل 15 خبره و 385 نفر از اعضای هیئت علمی بودند که به روش نمونه‌گیری نظری و خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، در بخش کیفی مصاحبه نیمه‌ساختمند و در بخش کمّی پرسشنامه محقق‌ساخته با 161 گویه بود. تجزیه وتحلیل داده‌ها در مرحله کیفی با روش کدگذاری داده‌های کیفی با نرم‌افزار MAXQDA.2018 و در مرحله کمّی بر مبنای روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی و همچنین مدل‌یابی معادلات ساختاری (SEM) در نرم‌افزارهای SPSS و PLS انجام شد.
یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، و تعیین ابعاد و عوامل مؤثر بر شتاب‌دهنده‌های تولید علم از نظر جامعه فوق در 6 بعد شامل پدیده‌‌محوری در نظام‌های شتاب‌دهنده، شرایط علّی، راهبردها، شرایط زمینه‌ای، عوامل مداخله‌گر، و پیامدها شناسایی شدند. سپس با تأیید نظر خبرگان الگوی نهایی ارائه گردید.
نتیجه‌گیری: به‌طور کلی می‌توان بیان داشت که لزوم توجه جدی و سیستمی به همه ابعاد نظام‌های شتاب‌دهنده تولید علم از نظر اعضای هیئت علمی الزامی است؛ و این موضوع سبب توسعه متوازن، هماهنگ و اثربخش در دانشگاه‌های کشور و درنتیجه ارتقاء، شکوفایی و بلوغ دانشگاه‌ها می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presentation of a Model of Accelerator Systems for Scientific Production from the perspective of Faculty Members of Knowledge and Information Science of Iranian Public Universities

نویسندگان [English]

  • Marjan Arab-Rahmatipour 1
  • Zohreh Mirhosseini 2
  • Ahmad Saeedi 3
1 PhD student in Knowledge and Information Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of Knowledge and Information Science, Tehran North Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Department of Statistical Research and Information Technology, Institute for Research and Planning in Higher Education, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose: The present study aims to identify the dimensions and factors affecting the scientific production from the perspective of faculty members of Iranian Public Universities and provide a suitable model for implementation in universities and scientific centers of the country.
Methodology: This research was a mixture of consecutive exploratory types and was performed by combining two methods: qualitative (interview based on grounded theory) and quantitative (descriptive survey). The statistical population of the study in two qualitative and quantitative sections includes 15 experts, and 385 faculty members of knowledge and information science of Iranian public universities who were selected by theoretical and cluster sampling method, respectively. The data collection tool was a semi-structured interview in the qualitative part and an organized questionnaire with 161 items in the quantitative part. Data analysis in the qualitative stage was performed by qualitative data coding method with MAXQDA.2018 software. In the quantitative stage, based on the principal component analysis method as well as structural equation modeling (SEM)  the analysis was performed in SPSS and PLS software.
Findings: Based on the research findings, dimensions, and factors affecting the accelerators of scientific production from the perspective of the population in 6 dimensions include: central phenomenon, causal conditions, strategies, underlying conditions, interference factors, and its consequences. Then, with the approval of experts, the final model is presented.
Conclusion: The results indicate that for balanced and effective scientific development in the universities of country, serious and systematic attention to all aspects of accelerating systems of science production among faculty members is required.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scientific Production Accelerators
  • Faculty Members
  • Iranian Public Universities
  • Scientific Production-Iran

مراجع

 
اکبری، عسگر؛ نوشین‌فرد، فاطمه و حریری، نجلا. (1397). بررسی وضعیت موانع جریان دانش در کتابخانه‌های دانشگاه‌های آزاد اسلامی در مقایسه با کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی. تعامل انسان و اطلاعات. 4 (4).
استراوس، انسلم و کربین، جولیت. (1395). مبانی پژوهش کیفی (فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای). ترجمه ابراهیم افشار: چاپ پنجم. تهران: نشر نی.
آهنچیان، محمدرضا و سلیمانی، الهام. (1396). ادراک اعضای هیئت علمی از حرفه‌ای‌بودن در نظام آموزش عالی ایران. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 23 (2).
بندلی‌زاده، ندا. (1393). بررسی ارتباط میان قابلیت‌های منطقه‌ای و جغرافیای تولید علم در ایران. پردازش و مدیریت اطلاعات، 30 (2)، 309-336.
پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی. (11/1/1398). قابل دسترسی:
https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaperlight.aspx?
پرهام‌نیا، فرشاد؛ نوشین‌فرد‌، فاطمه؛ حریری، نجلا و محمداسماعیل، صدیقه. (1396). تأثیر عوامل ساختاری بر ارتباطات و تولیدات علمی دانشگاه‌های ایران. پژوهش‌های نظری و کاربردی در علم اطلاعات و دانش‌شناسی، 7 (1)، 48-72.
پورموزیرجی، ولی‌الله؛ علی اسماعیلی، عبدالله و حسین‌زاده، بابک. (1398). مدل نوآوری دانش‌محور؛ فلسفه، چشم‌انداز و اهداف. توسعه آموزش جندی‌شاپور، 10 (2)، 144-153.    
توکلی‌زاده راوری، محمد؛ حاضری، افسانه؛ نجفی، راضیه و سهیلی، فرامرز (1395)؛ تحلیلی بر یک دهه تولید علم پژوهشگران ایرانی در سطح ملی. پژوهش‌نامه علم‌سنجی،2 (4)، 1-14.
جعفرزاده کرمانی، زهرا. (1394). بررسی تأثیر عوامل فردی بر رفتار اشتراک دانش اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 5 (2)، 40-61.    
حاجی شمسایی، علی؛ نوشین‌فرد، فاطمه و باب‌الحوائجی، فهیمه. (1396). شناسایی شاخص‌ها و عوامل کیفی مؤثر بر تولید و توزیع اطلاعات و دانش در پارک‌های علم و فناوری ایران. مدیریت فناوری اطلاعات، 9 (2)، 253-276.  
حسن‌زاده، محمد؛ ناصری، ناهید و زندیان، فاطمه. (1398). تأثیر عوامل اقتصادی بر توسعه علمی ایران. پژوهش‌نامه علم‌سنجی. 6، آماده چاپ.
زارعی، محمدحسین و نصر اصفهانی، احمدرضا. (1396). بررسی مشارکت علمی و بین‌المللی پژوهشگران ایرانی حوزه‌ برنامه‌ریزی درسی در تولید علم جهانی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 14 (53)، 42-46.    
عباسی تقی دیزج، رسول. (1398). تحلیل تطبیقی-کیفی عوامل مؤثر بر تولید علم در سطح کلان. جامعه‌شناسی کاربردی، 30 (1)، 105-122.   
عبداللهی، محمد. (1381). عملکرد انجمن‌های علمی در زمینه‌ ترویج و توسعه‌ علم و اخلاق. مجله جامعه‌شناسی ایران، 4 (19)، 47-63.     
عزیزی ، فریدون. (1393). عزم ملی برای ادامه‌ صعود در تولید علم. غدد درون‌ریز و متابولیسم ایران، 16 (3)، 153-155.
فاضل، سید طه. (1391). سازمان‏های اطلاعاتی و تولید علم بومی. فصلنامه مطالعات راهبردی، 15 (56)، 42-67.
فدایی، صمد؛ نیاز آذری، کیومرث و تقوایی یزدی، مریم. (1396). ارائه مدلی برای ایجاد دانشگاه کارآفرین مبتنی بر تکنیک‌های آینده‌نگاری و تولید علم در نظام آموزشی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8 (32)، 1-18.
کریمیان، زهرا؛ صباغیان، زهرا؛ و صالح صدق‌پور، بهرام. (1390). بررسی موانع و چالش‌های پژوهش و تولید علم در دانشگاه‌های علوم پزشکی. آموزش عالی ایران، 3 (4).  
منیعی، رضا؛ لوکس، کارو و فراستخواه، مقصود. (1388). بررسی رابطه‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه علمی با استفاده از نقشه شناختی. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 15 (1)، 73-97.   
مهدی، رضا؛ یمنی دوزی سرخابی، محمد؛ صباغیان، زهرا؛ فاطمی، حسن و متحدی، علی‌اکبر. (1388). ارزیابی استراتژی‌های اصلی تولید علم در گروه فنی-مهندسی. فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 11 (42)، 81-105.  
میری، انیس؛ شریف‌مقدم، هادی و سلامی، مریم. (1398). وضعیت حضور اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در شبکه‌های اجتماعی علمی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 9 (1)، 46-58.   
نوروزی، عباسعلی؛ ابوالقاسمی، محمود و قهرمانی محمد. (1394). بررسی موانع تولید علم از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه بهشتی. فصلنامه رهیافتی نو در مدیرت آموزشی، 6 (22)، 77-108.  
نوروزی چاکلی، عبدالرضا و مددی، زهرا. (1394). هزینه‌کرد تحقیق و توسعه و رتبه علمی: آیا کشورهای با هزینه‌کرد بیشتر در تحقیق و توسعه، در رتبه‌های علمی بهتری قرار دارند؟ تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 21 (1)، 177-191.
Arecibia-Jorge, R., & de Moya-Anegón, F.  (2010). Challenges in the study of Cuban scientific output. Scientometrics, 83(3), 723-737.
Eckl, V.C. (2012). Barriers of knowledge transfer. Paper presented at the DRUID society, Copen Hagen. Available from:
       https://pdfs.semanticscholar.org/efe4/c60dc0ee0fedd9b582aeea6e1c3525e7e012.pdf
Euler, D. (2017). Design principles as bridge between scientific knowledge production and practice design. EDeR Educational Design Research, 1(1), Article 02.
Goble, C.A., Roure, D.D., & Bechhofer, S. (2012). Accelerating scientists’ knowledge turns. Knowledge Discovery, Knowledge Engineering and Knowledge Management: Third International Joint Conference, IC3K 2011, Paris, France, October 26-29, 2011 Revised Selected Papers. 2012; Series: Communications in Computer and Information Science, Volume 348,3-25.
Heimeriks, G., & Balland, P.A. (2016). How smart is specialization? An analysis of specialization patterns in knowledge production. Science and Public Policy, 43(4), 562-574.
Koina, C. (2003). Librarians are the ultimate knowledge managers. The Australian Library Journal, 52(3), 269-72.
Lin, C., Tan, B., & Chang, S. (2008). An exploratory model of knowledge flow barriers with in healthcare organizations. Information & Management, 45(5), 331–339.
Persson, J., Johansson, E., & Olsson, L. (2018). Harnessing local knowledge for scientific knowledge production: challenges and pitfalls within evidence-based sustainability studies. Ecology and Society, 23(4), 38.
Wang, Y., Wu, Y., Pan, Y., Ma, Z., & Rousseau, R. (2005). Scientific collaboration in China as reflected in coauthorship.  Scientometrics, 62(2), 183-198.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار