الگوی مطلوب ترویج علم در شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیمای ج.ا.ا.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

2 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان

3 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مؤلفه‌ها و عناصر اساسی برنامه‌سازی در حوزه علم و فناوری، مدل مطلوب ترویج علم در رسانۀ تلویزیون را ارائه می‌کند.
روش‌شناسی: روش تحقیق حاضر، ترکیبی یا آمیخته است. بدین لحاظ روش گردآوری اطلاعات، تلفیقی از مصاحبه اکتشافی و مطالعات پیمایشى بوده است. رهاورد مصاحبه‌ها، تدوین پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته جهت ترسیم مدل نهایی است. جامعه آماری، تهیه‌کنندگان برنامه‌های علمی تلویزیون و صاحب‌نظران ترویج علم و روش نمونه‌‌گیرى، هدفمند و گلوله‌برفی است. به‌منظور ایجاد مدل اندازه‌گیری برازنده و قابل قبول، تحلیل عامل تأییدی با استفاده از نرم‌افزارLisrel8.5 ، در مورد کلیه عوامل نهفته متغیرهای تحقیق انجام گرفت. در پایان با استفاده از تحلیل مسیر، روابط علّی بین متغیرهای تحقیق مورد آزمون واقع شد.       
یافته‌ها: بر اساس الگوی نهایی ارائه‌شده در این تحقیق، فرایند تولید با انتخاب قالب‌ و الگو‌ی تولید مناسب و سنجیده می‌تواند با تأثیر بر محتوای برنامه، نگرش مخاطبان را تغییر داده و آنها را درنهایت به مشارکت در علم تهییج نماید. رابطه میان الگوهای برنامه‌سازی و قالب‌های برنامه با نگرش مخاطبان، رابطه‌ای دوطرفه پیش‌بینی شده است؛ چراکه به همان نسبت که برنامه‌های علمی می‌توانند با نگاه ترویجی و با رعایت اسلوب برنامه‌سازی، نگرش مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهند، بازخوردگیری از مخاطبان نیز که یکی از مؤلفه‌های اصلی پس‌تولید نیز می‌باشد، الگوها و قالب‌های برنامه‌ را دچار دگردیسی کرده و اصلاح کند.
نتیجه‌گیری: به‌طور کلی نتایج پژوهش حاکی از آن است که مراحل تولید برنامه‌ها، پیش‌تولید و پس‌تولید به‌واسطه محتوای برنامه، ارتباط مثبت و معناداری با نگرش مخاطبان دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Optimal Pattern for Popularization of Science in IRIB TV Broadcasting Networks

نویسندگان [English]

  • Easa Zarei 1
  • Alireza Isfandyarimoghaddam 2
  • Mohammad Hasanzadeh 3
1 PhD, Department of Information Sci-ence and Knowledge Studies, Islamic Azad University of Hamedan
2 Associate Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Islamic Azad University of Hamedan.
3 Associate Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

this paper, with purpose of investigating the basic components and elements of programming in the field of science and technology, provides an optimal model in television media.
Methodology: The method of collecting data was a compilation of interviews and survey. The statistical population consisted of the producers of TV programs affiliate with IRIB and experts in popularization of science. sampling metod is and snowball and targeted. In order to create a graceful and acceptable measurement model, confirmatory factor analysis was performed using Lisrel 8.5 software about all the factors underlying variables. Finally, using path analysis, causal relationships between variables were tested.
Findings: Because of its diversity, simplicity of use and strong influence on the community, audio-visual media have a prominent role in popularization of science. In this regard, the use of visual media such as television, despite the recency of time, has increased much wider and more general than other media tools. Analysis capabilities of this effective medium in popularization of science, can help TV managers and stakeholders in order to plan better and move in right direction.
Conclusion: The results showed that in the process of production of programs, pre-production and post-production through program content, have a significant and positive relationship with audiences attitude.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Popularization of science
  • Television
  • IRIB

مراجع

آهنی امینه، زهرا. (1394). طراحی الگویی جهت ترویج و بازارسازی علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران از راه ارزیابی تأثیر رسانه‌ها در رویکرد مردمی به توسعه علم و فناوری (مورد مطالعه صدا و سیمای ج.ا.ا.). استاد راهنما سهیلا بورقانی فراهانی، استاد مشاور طهمورث حسنقلی‌پور و سید حبیب‌الله طباطبائیان، رساله دکتری مدیریت رسانه، دانشگاه تهران، پردیس بین‌المللی کیش.
بوتچی، ماسیمیانو. (1394). علم در جامعه: مقدمه‌ای بر مطالعات اجتماعی علم؛ ترجمه مصطفی تقوی و علی برزگر، تهران: آگاه.
خوشگویان‌فرد، علیرضا. (1389). پژوهش آمیخته روش. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز تحقیقات، اداره کل پژوهش‌های اجتماعی و سنجش برنامه‌ای، گروه روش‌شناسی.
روشبلاو، آن ماری؛ بورونیون، ادیل. (1377). روانشناسی اجتماعی:‌ مقدمه‌ای بر نظریه‌ها و آیین‌ها. ترجمه سید محمد دادگران. چاپ چهارم. تهران:‌ مروارید.
زارعی، عیسی. (1395). طراحی مدل ترویج علم در تلویزیون ج.ا.ا. استاد راهنما علیرضا اسفندیاری مقدم؛ استاد مشاور محمد حسن‌زاده. رساله دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان.
زردار، زرین (1393). رسانه‌ای‌شدن فناوری‌های نو در ایران: شکاف‌های شناختی کنشگران در بازنمایی بیوتکنولوژی در برنامه‌های تلویزیونی. استاد راهنما هادی خانیکی، استاد مشاور محمدحسین پناهی و محمدامین قانعی‌راد. رساله دکتری علوم ارتباطات؛ دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی
سند نقشه جامع علمی کشور. (1389). دسترسی در 15/10/1394 از وب‌سایت:
     http://irimc.org/FileManager/sciencemap.pdf?Lang=FA
قانون خط‌مشی کلی و اصول برنامه‌های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران». (1361). در پایگاه اینترنتی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90575 (بازیابی در 29/05/1394).
نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1391). نقش و جایگاه مطالعات علم‌سنجی در توسعه علوم. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات. 3 (69): 723 -737.
ــــــــــــــــــــــــــ و محمد حسن‌زاده (1389). توسعه علم، فناوری و نوآوری؛ رهیافت شاخص‌های علم‌سنجی. مدیریت اطلاعات سلامت ( 16): 475.
Boon, T. (2015). The televising of science is a process of television: establishing Horizon, 1962–1967. The British Journal for the History of Science, 48(01), 87-121.
Cornelis, G. C. (1998). Is popularization of science possible?. In Paper presentado en el Twentieth World Congress of Philosophy, Boston ,Massachuetts , pp. 10-15.
De Cheveigné, S., & Véron, E. (1996). Science on TV: forms and reception of science programmes on French television. Public Understanding of Science, 5(3), 231-253.
Gouyon, J. B. (2015). Science and film-making. Public Understanding of Science, Sage Publications. Retrieved october 18, 2015; available at:
      http://pus.sagepub.com/content/early/2015/07/08/0963662515593841.
Kirby, D. A. (2014). Science and technology in film: Themes and representations. Routledge Handbook of Public Communication of Science and Technology, 97-112.
Lehmkuhl, M., Boyadjieva, P., Cunningham, Y., Karamanidou, C., & Mörä, T. (2014). Audience reach of science on television in 10 European countries: An analysis of people-meter data. Public Understanding of Science, Sage Publications. Retrieved october 18, 2015; available at: http://pus.sagepub.com/content/early/2014/06/12/0963662514536295.
Maeseele, P., & Desmet, L. (2009). Science on television: how? Like that!.JCOM. Journal of science communication, 8 (4), 1-10.
Murriello, S., Spera, A., & Andrade, H. (2014). Visualizing scientist on Argentinian TV. 13th International Public Communication of Science and Technology Conference 5-8 May 2014, Salvador, Brazil.
Reid, G. (2012). The television drama-documentary (dramadoc) as a form of science communication. Public Understanding of Science, 21(8), 984-1001.Ren, F., & Zhai, J. (2014). Communication and Popularization of Science and Technology in China. Springer Berlin Heidelberg.
Retzbach, J., Retzbach, A., Maier, M., Otto, L., & Rahnke, M. (2013). Effects of Repeated Exposure to Science TV Shows on Beliefs About Scientific Evidence and Interest in Science. Journal of Media Psychology, 25(1), 3-13.
Schäfer, M. S. (2012). Taking stock: A meta-analysis of studies on the media’s coverage of science. Public Understanding of Science, 21(6), 650-663.
Snyder, P. J., Mayes, L. C., & Spencer, D. (2010). Science and the media: Delgado's brave bulls and the ethics of scientific disclosure. Academic Press.
Verhoeven, P. (2008). Where has the doctor gone The mediazation of medicine on Dutch television, 1961—2000. Public Understanding of Science, 17(4), 461-472.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار