تاثیر عوامل اقتصادی بر توسعه علمی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علم واطلاعات دانش شناسی ،دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی ،دانشگاه تربیت مدرس.

3 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی ،دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

هدف: وضعیت اقتصادی یکی از عوامل تأثیرگذار بر توسعه علمی می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین و تبیین میزان تأثیر عوامل اقتصادی بر توسعه علمی ایران در طی 27 سال اخیر انجام شده است.
روش‌شناسی: این پژوهش کاربردی است و در زمره پژوهش‌های علم‌سنجی قرار می‌گیرد. گردآوری داده‌ها به شیوه کتابخانه‌ای و با مراجعه به پایگاه‌های اطلاعاتی و گزارش سازمان‌های مربوطه می‌باشد برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش معادلات ساختاری، سری‌های زمانی و نرم‌افزار PLS در جهت پاسخ‌گویی به سؤالات از آماره T و ضریب مسیر استفاده شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها نشانگر آن هستند که همه شاخص‌های توسعه علمی ایران که طی 27 سال اخیر ارائه شده در هر سال به‌طور کلی روندی رو به رشد را تجربه کرده‌اند. در این میان، نرخ اشتغال تا سال‌های 86-85 رو به رشد بوده و تولید ناخالص داخلی تا سال 91-90 رو به رشد بوده ولی در سال‌های بعدی سیر نزولی را در پیش گرفته است. با توجه به ضریب مسیر مربوط به این فرضیه نیز می‌توان به این نتیجه رسید که متغیر شاخص‌های اقتصادی به میزان 70 درصد بر شاخص‌های توسعه علم اثر دارد؛ این به این معنی است که شاخص‌های اقتصادی به میزان یک واحد بهبود یابد به احتمال 99 درصد مقدار شاخص‌های توسعه علم به میزان 0.7 واحد بهبود یافته و مثبت‌تر می‌گردد.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان به این نتیجه رسید که بین کلیت توسعه علمی و شاخص‌های اقتصادی رابطه مستقیم وجود دارد و ازآنجایی‌که توسعه علمی تابع رشد اقتصادی است برای تداوم و رشد علمی باید رشد اقتصادی را حفظ و تداوم بخشید. پررنگ‌ترین این شاخص‌ها تولید ناخالص ملی بود و سایر شاخص‌ها حتی آنهایی که رد شدند به‌طور غیرمستقیم تأثیر دارند و برای رشد این شاخص‌ها گروه‌های پژوهشی و اقتصاددانان باید با همفکری یکدیگر برنامه‌ریزی‌هایی را انجام دهند.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impact of Economic factors on scientific development in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hassanzadeh 1
  • Nahid Naseri 2
  • Fatemeh Zandian 3
1 Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 M.S student of Information Science and Knowledge Studies. Tarbiat Modares University.
3 Assistant Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose:: Economic status is one of the factors influencing scientific development. The present study aims to determine and explain the impact of economic factors on Iran's scientific development over the past 27 years.
Methodology: This research is applied and belongs to scientometrics research. Data collection is done in a library method and referring to databases and reports of relevant organizations. To analysis the data, structural equations and PLS software have been used to answer the questions by T statistics and path coefficient.
Findings: The findings show that all the indicators of Iranian scientific development that have been presented over the last 27 years are generally growing each year. In the meantime, the employment rate had been growing up until 85-86. GDP grew until 90-91, but after those years it has been going down. Considering the path coefficient related to this hypothesis, it can be concluded that the variable of economic indicators has a 70% effect on the indicators of science development; this means that if economic indicators improve by one unit, there is a 99% chance that the value of science development indicators will improve by 0.7 units and become more positive.
Conclusion: According to the findings of this research, it can be concluded that there is a direct relationship between the overall development of science and economic indicators, and since scientific development is a function of economic growth, it must maintain and sustain economic growth in order to maintain scientific growth. The most important things in these indicators were gross national product, and other indicators, even those that were rejected, would have an indirect effect. In order to grow these indicators, research groups and economists should plan each other together.

کلیدواژه‌ها [English]

  • scientific development
  • economic indicators
  • science production
  • gross na-tional product
  • Iran
آصف‌زاده، سعید؛ جهان‌دیده، سپیده و موسوی، عارفه (1392). راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎی ﺟﻬﺎن. مجله علمی پژوهشی علوم پزشکی قزوین، 17(2).
 
انصافی، سکینه، و غریبی، حسین (1381 ). دانش ایران در سطح بین‌المللی  (سال 2000). تهران. مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
توفیقی، جعفر و فرستخواه، مقصود (1381). لوازم ساختاری توسعه علمی در ایران. فصلنامه پژوهشی و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 25.
جانعلی‌زاده، حیدر (1378). تحلیلی بر نظریه‌های اجتماعی توسعه علم و فناوری. فصلنامه رهیافت، 21.
چلبی، مسعود و معمار، ثریا (1384). بررسی عرضی- ملی عوامل کلان مؤثر بر توسعه علمی. علوم اجتماعی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
چلبی، مسعود (1375). جامعه‌شناسی نظم. تهران: نشر نی. چاپ اول، ص. 248.
طباطبایی یزدی، رؤیا و شهبازی، میثم (1392). مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی کشور از ابتدای برنامه اول تا دو سال اول برنامه پنجم. تهران: معاونت پژوهش اقتصادی.
گدازگر، حسین و علی‌زاده اقدم، محمدباقر (1385). مطالعه عوامل مؤثر بر تولید علم در بین اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها‌ (نمونه مورد مطالعه:اعضای هیئت علمی دانشگاه تبریز). علوم اجتماعی. دانشگاه فردوسی.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ حسن‌زاده، محمد و نورمحمدی، حمزه‌علی (1388). سنجش علم و فناوری و نوآوری (مفاهیم و  شاخص‌های بین‌المللی). تهران. مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا و مددی، زهرا (1394). تأثیر قدرت اقتصادی بر جایگاه علم و فناوری کشورها و تحلیل رابطه متقابل آنها. دوفصلنامه دانشگاه شاهد. 1(2).
Inönü, E. (2003). The influence of cultural factors on scientific production. Scientometrics, 237- 249.
King, D. (2004). The Scientific Impact of Nations: what different countries get for their research spending, Nature, 430
Schofer, E; Ramirez, F. & Meyer, J. W. (2000). The effects of science on national economic development, 2770 to 2760. American Sociological Review, 899-887. .