شناسایی و تبیین ساختار و رویکرد موجود در شاخص‌های ارزیابی علم و فناوری حوزه مهندسی در ایران و کشورهای منتخب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری، علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

4 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

هدف: هدف از این پژوهش، تبیین ساختار، رویکردها، جهت‌گیری‌ها و نقاط تمرکز شاخص‌های ارزیابی علم و فناوری حوزۀ مهندسی در ایالات متحده آمریکا به‌عنوان کشوری توسعه یافته، ترکیه به‌عنوان کشوری درحال توسعه و مسلمان در منطقه و کره جنوبی به‌عنوان یک کشور آسیایی توسعه‌ یافته خاور دور، به منظور ارائۀ چارچوبی برای تدوین این نوع شاخص‌ها در ایران است.
روش‌شناسی: با مطالعه کتابخانه‌ای متون مرتبط، مبنای تدوین این شاخص‌ها در هر یک از کشورها شناسایی شد. سپس از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و بر اساس اشباع نظری، دیدگاه 9 نفر از صاحب‌نظران، که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده بودند، در خصوص جهت‌گیری‌های هر یک از شاخص‌ها و تناسب آن با نیازهای ایران بدست آمد و با رویکرد تحلیل مضامین تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: پس از شناسایی شاخص‌های مرتبط به هر بُعد و مؤلفه و حذف شاخص‌های مشابه،‌ حدود ۸۴۵ شاخص شناسایی شد که اطلاعات مربوط به هر شاخص، اعم از عنوان، هدف و منبع استخراج شاخص ارائه شد. سپس دیدگاه‌ صاحب‌نظران در خصوص جهت‌گیری شاخص‌ها و اهمیت هر یک از آنها برای ارزیابی علم و فناوری مهندسی در ایران بدست آمد. در نهایت، چارچوب اصلی برای جهت‌گیری‌ در تدوین شاخص‌های ارزیابی علم و فناوری حوزه مهندسی در ایران پیشنهاد شد.
نتیجه‌گیری: هر یک از کشورهای منتخب علاوه بر بهره‌مندی از شاخص‌های رایج، از شاخص‌ها و جهت‌گیری‌های ویژه‌ای که قادر به انعکاس مؤثرتر فعالیت‌های علم و فناوری این حوزه باشد بهره می‌برند که از آن جمله می‌توان به شاخص‌هایی از گروه «ثبت اختراعات»، «هزینه‌کردهای تحقیق و توسعه»، «صنعت فناوری»، «تجارت بین‌المللی در فناوری سطح بالا» و «نقش‌آفرینی در توسعه فناوری‌های رشد سبز» اشاره کرد. از آنجایی که همواره شاخص‌های ارزیابی به عنوان مهم‌ترین مشخصه جهت‌گیری‌ سیاست‌های علم و فناوری کشورها محسوب می‌شوند، بهره‌گیری از گروه شاخص‌های یاد شده در گزارش‌های ملی این کشورها می‌تواند حاکی از متمایل شدن جهت‌گیری‌ سیاست علمی این کشورها به‌سوی زمینه‌های خاص توسعه مهندسی تلقی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and exploring the structure and approach in the indicators of science and technology evaluation in engineering in Iran and selected countries

نویسندگان [English]

  • Zeynab Rezagholi Lalani 1
  • Abdolreza Noroozi Chakoli 2
  • Zahra Abazari 3
  • Fereshteh Sepehr 4
1 PhD Candidate of Information Science and Knowledge Studies, Tehran North Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Shahed University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Information Science and Knowledge, Studies, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Information Science and Knowledge, Studies, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose:  The study aims to identify and explain the structure, approaches, and orientations of engineering science and technology (S&T) evaluation indicators in the USA as a developed country, Turkey as a developing and Muslim country, and South Korea as an Asian developed country to provide a framework for developing such indicators in Iran.
Methodology: Printed and electronic documents and literature related to the field were studied using the library method and an attempt was made to identify and extract the basis for compiling these indicators in each of these countries. Then, the semi-structured interviews were conducted with 9 experts from the government-industry-academia sections who were selected using the purposive sampling to be obtained their views on the orientation of each of these indicators, and also its relevance to the needs of Iran. Then, the findings were analyzed with a thematic analysis approach.
Findings:  After identifying and explaining the indicators related to each dimension and component and removing similar indicators, about 845 indicators were identified and information about each indicator, including the title, purpose, and source of index extraction was provided, and the experts’ views on the indicators orientation and the importance of them to evaluate engineering S&T in Iran were obtained. Finally, the main framework of the necessary orientations for the proposed indicators of evaluation of engineering S&T in Iran was presented.
Conclusion: The results show each of the selected countries in addition to benefiting from the S&T evaluation common indicators, also has thematic orientations that can more effectively reflect the activities of S&T in fields such as engineering. The most important of these indicators are "patents", "research and development expenditures", "technology industry", "international trade in high-level technology" and "role-playing in the development of green growth technologies". Since evaluation indicators are always considered as the most important characteristic of the orientation of S&T policies of countries, using the group of indicators mentioned in the national reports of these countries can indicate that the scientific policies of these countries orientation to focus on specific areas of engineering development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • science and technology evaluation indicators
  • engineering
  • Iran
  • South Korea
  • USA
  • Turkey
  • orientation of Indicatiors

مراجع

احمدیان دیوکتی و دیگران. (1397). "طراحی مدل سیاست‌گذاری علم و فناوری مبتنی بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی". فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی. دوره 4، شماره 4، (زمستان): ص. 9-27.
باقری‌نژاد، جعفر, سیدان، محیا. (1394). "تدوین سیاست علم، فناوری و نوآوری برای کشورهای درحال‌توسعه: ارائه مدل مفهومی و تحلیل تطبیقی". صنعت و دانشگاه. ص. 13 تا 26.
بایرامی، سمانه؛ موسی‌پور، نعمت‌الله. (1396). "مطالعه تطبیقی سیاست‌های علمی کشورهای ترکیه و مالزی با تمرکز بر علوم انسانی"، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره 4، پیاپی 25 (زمستان): ص. 61-89.
پاک‌نیت، مریم؛ نوروزی، ناصر. (1395). "بررسی شاخص‌های تأثیرگذار بر روند پیشرفت علم و فناوری"، رهیافت، پیاپی 61 (بهار).
قاضی نوری، سپهر؛ فرازکیش، مهدیه. (1397). "الگوی ارزیابی ملی علم، فناوری و نوآوری بر اساس شاخص‌های کارایی، اثربخشی و سودمندی". فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی. دوره 8، شماره 27.(تابستان): ص. 205-229
قاضی نوری، سید سروش و دیگران. (1394). "بررسی اهداف و ابزارهای سیاستی در اسناد مرتبط با علم و فناوری"، سیاست علم و فناوری، ش. 26 (پاییز): ص. 71-86.
مجیدپور، مهدی؛ نامداریان، لیلا. (1394). "شناسایی موانع اجرای اسناد سیاست علم و فناوری کشور"، فصلنامه مدیریت نوآوری. دوره 4، ش. 4، پیاپی 14 (زمستان): ص. 31-60.
مطهری‌نژاد، حسین و دیگران. (1391). ابعاد و مؤلفه‌های آموزش مهندسی: تحلیلی مبتنی بر ائتلاف‌های بین‌المللی. نامه آموزش عالی. 5 (20)، 35.
معماریان، حسن. (1390). "روش‌های نوین دانشجومحور در آموزش مهندسی". فصلنامه آموزش مهندسی ایران. پیاپی ۵۲ (زمستان).
نامداریان، لیلا. (1395). "تبیین نحوه پشتیبانی مراکز اسناد و مدارک علمی از سیاست‌گذاری علم و فناوری". سیاست علم و فناوری، 8 (2)، ص 31- 47.
نامداریان، لیلا؛ کلانتری، نادیا؛ علیدوستی، سیروس. (1397). ارزیابی علم، فناوری و نوآوری: مروری بر شاخص‌ها و سازمان‌های فعال این حوزه. تهران: چاپار؛ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
نورشاهی، نسرین. (1391). "مقایسه و پایش رفتارهای نظام علم و فناوری ترکیه و ایران". نامه آموزش عالی، سال پنجم، ش. 18، (تابستان): ص. 138- 115.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا و حسن‌زاده، محمد (1389). "توسعه علم، فناوری و نوآوری، رهیافت شاخص‌های علم‌سنجی". مدیریت اطلاعات سلامت، ش. 4، پیاپی 16 (زمستان).
نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1390). آشنایی با علم‌سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشه‌ها). تهران: سمت (سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها)؛ دانشگاه شاهد.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا، مجری طرح پژوهشی. (1397). مطالعه تطبیقی ساختار برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری پژوهش در ایران، ترکیه، آلمان و ایالات متحده امریکا. تهران: دانشگاه شاهد.
نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ رضایی، مینا. (1393). "شناسایی و اعتبارسنجی شاخص‌های ارزیابی بهره‌وری پژوهشی پژوهشگران ایران". پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، ۳۰ (۱) :39-۳.
 
نوروزی چاکلی، عبدالرضا؛ قضاوی، رقیه؛ طاهری، بهجت. (1394). "ارزشگذاری شاخص‌های ارزیابی پژوهش در حوزه‌های مختلف علوم در ایران". سیاست علم و فناوری. 7 (4): ص. 31-40.
Audretsch, D. B., Hülsbeck, M., & Lehmann, E. E. (2012). "Regional competitiveness, university spillovers, and entrepreneurial activity". Small Business Economics, 39(3), 587–601.
Bechmann, G., Gorokhov, V., & Stehr, N. (Eds.). (2009). The social integration of science. Institutional and epistemological aspects of the transformation of knowledge in modern society. Berlin: Edition Sigma.
Bercovitz, J., & Feldman, M. (2006). "Entpreprenerial universities and technology transfer: A conceptual framework for understanding knowledge-based economic development". The Journal of Technology Transfer, 31(1), 175–188.
Hornidge, A.-K. (2011). "Knowledge society’ as academic concept and stage of development—A conceptual and historical review". In: T. Menkhoff, H.-D. Evers, C. Y. Wah, & E. F. Pang (Eds.), Beyond the knowledge trap: Developing Asia’s knowledge-based economies (pp. 87–128). London: World Scientific.
Kavurmaci, Asli. (2018). “The Place of R&D and Education Policies in South Korea’s Economic Development”, In: Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi/Journal of Social Policy Conferences, July, DOI: 10.26650/jspc.2018.74.0003
Lehmann, E. E., & Menter, M. (2018a). "Public cluster policy and performance". The Journal of Technology Transfer, 43(3), 558–592.
Leyden, D. P., & Menter, M. (2018). “The legacy and promise of Vannevar Bush: Rethinking the model of innovation and the role of public policy”. Economics of Innovation and New Technology, 27(3), 225–242.
Marjouran, Tony, (2015). “Identifying Engineering: The Need for Better Numbers on Human and Related Resources and Policy”, In books: In book: Engineering Identities, Epistemologies and Values, DOI: 10.1007/978-3-319-16172-3_6
Muscio, A., Quaglione, D., & Vallanti, G. (2013). “Does government funding complement or substitute private research funding to universities?”, Research Policy, 42(1), 63–75.
O’Kane, et al. (2015). “University technology transfer offices: The search for identity to build legitimacy”. Research Policy, 44(2), 421–437.
Pedersen S.A. (2015). “The Tension Between Science and Engineering Design”. In: Christensen S., Didier C., Jamison A., Meganck M., Mitcham C., Newberry B. (eds) Engineering Identities, Epistemologies and Values. Philosophy of Engineering and Technology, vol 21. Springer, Cham. http://doi-org-443.webvpn.fjmu.edu.cn/10.1007/978-3-319-16172-3_10
Pirtle Z. (2013). “Engineering Innovation: Energy, Policy, and the Role of Engineering”. In: Michelfelder D., McCarthy N., Goldberg D. (eds) Philosophy and Engineering: Reflections on Practice, Principles and Process. Philosophy of Engineering and Technology, vol 15. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-007-7762-0_29
Sanli, Bahar; Hobikoglu, Elif Haykir. (2015). “International Technologocal Diffusion Channels, and Technology Policies in Turkey”, Procedia- Social and Behavioral Sciences, Vol. 195 (July), p. 1012- 1021.
Saritas, O., Dranev, Y. and Chulok, A. (2017), "A dynamic and adaptive scenario approach for formulating science & technology policy", Foresight, Vol. 19 No. 5, pp. 473-490. https://doi.org/10.1108/FS-11-2016-0054
Soofi, A., Ghazinoory, S., & Farnoodi, S. (2013). “National innovation system of Iran”. In: A. Soofi & S. Ghazinoory (Eds.), Science and innovation in Iran: Development, progress and challenges. New York: Palgrave Macmillan.
UNESCO. (2010). UNESCO Science Report 2010: The current status of science around the world. Paris: UNESCO.
World Bank. (2010). Innovation policy: A guide for developing countries. Washington, DC. Retrieved September 4, 2015, from:
      https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/2460/548930PUB0EPI11C10 Dislosed061312010.pdf
Wu, Yi-Ching, et al. (2013) “Communicating and prioritizing science and technology policy using AHP”. Innovation, 15:4, 437-451, DOI: 10.5172/impp.2013.15.4.437.
 
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار